Biotexnologiya asoslari

YAngi biotexnologiyaning dastlabki asosiy bosqichlari 
Kashf etilgan 
vaqti 
Bajarilgan ishlar 
1973 yil 
Birinchi gen klonlangan 
1974 yil 
Birinchi bakteriya genlarini klonlash ekspressiyasi amalga oshirildi. 
1975 yil 
Birinchi gibridoma yaratilgan 
1976 yil 
Rekombinant DNK texnologiyasidan ishlab chiqarishda foydalanish 
boshlangan. 
1980 
yil 
Gen muxandisli usullari yordamida olingan mikroorganizm 
shtammlarini patentlash haqidagi qaror qabul qilingan. 
1981 
yil 
Monoklonal antitella to’plamlaridan foydalanish mumkinligi 
to’g’risidagi qaror qabul qilingan. Birinchi marta genlarni avtomatik
sintezatori sotuvga chiqarildi. 
1982 yil 
Tibbiyotda rekombinant DNK - insulini va hayvonlar uchun birinchi 
rekombinant DNK dan foydalanishga ruxsat berildi. 
1983 yil 
Birinchi marotoba gen ekspressiyasidan bir o’simlikdan boshqa turida 
foydalanish mumkinligi isbotlandi. 
Ilmiy ishlar davom ettirilmoqda. Hozirgi vaqtda kun tartibida OITS (SPID) ga qarshi vaksina 
yaratish masalasi ko’ndalang turibdi. 

---

Gen muxandisligi biotexnologiyasining yutuqlari sanoat ko’lamida va qishloq xo’jaligida 
keng qo’llanilmoqda. Xususan, antibiotiklar, aminokislotalar, vitaminlar va gormonlar ishlab 
chiqarilmoqda, nasldor qoromol klonlari yaratilmoqda, tuproqda va suvda zaharli pestisid 
qoldiqlarini parchalaydigan mikroorganizmlarni transgen shtammalari olinmoqda, atmosfera azotini 
o’zlashtiruvchi mikroorganizmlar genlari asosida tuproqni azotli o’g’itlar bilan boyitish muammosi 
echilmoqda, zararli xasharotlarga va patogen mikroorganizmlarga chidamli, ekologiyani asrovchi 
transgen o’simlik navlari etishtirilmoqda, irsiy kasalliklarni tezkor tashxis qilish uchun 
diagnostikumlar tayyorlanmoqda, shuningdek, gen terapiya takomillashtirilmoqda.
Bugungi kunda genetik muxandislikka asoslangan biotexnologiya tezkor oshib borayotgan,
inson extiyojlarini qondirish uchun klassik texnologiyalardan o’ta samarali ekanligini to’la 
namoyon qilmoqda.