¾
Birinchidan, ko’pchilik turlar (navlar) hattoki, yuvenil bosqichda ham vegetativ
usulda kerakli samara bilan ko’payavermaydi (eman, tilog’och, yong’oqdoshlar va
boshqalar);
¾
ikkinchidan, o’simliklarni ko’pchilik daraxt navlarini 10-15 yoshdan keyin, qalamcha
yordamida ko’paytirish mumkin emas;
¾
uchinchidan, har doim ham standart ekish materiali olish mumkin emas (yuqumli
kasalliklar to’planishi va o’tishi mumkin);
¾
to’rtinchidan, payvand qilish orqali katta yoshli (yog’ochli) o’simliklarni ko’paytirish
juda ham qiyin va murakkab; beshinchidan, yil davomida bir xil genetik materialni olish
uchun ishlab chiqilgan texnologiyalar samaradorligining o’ta pastligidir.
¾
Hujayra va to’qimlara kulturalari bo’yicha erishilgan yutuqlar vegetativ ko’payishni
tubdan yangi bo’lgan usulini klonal mikroko’paytirish in vitro sharoitida (probirkada),
jinsiy bo’lmagan yo’l bilan, o’simliklarni dastlabki nusxasi bilan genetik bir xil bo’lgan
navini yaratish).
Bu usul asosida o’simlik hujayralariga xo bo’lgan
noyob xususiyat, totipotentlik, ya’ni tashqi
ta’sirini butun o’simlik organizmi hosil bo’lishiga turtki bo’lishi yotadi. Albatta,
bu usulni boshqa
an’anaviy usullardan ustunlik tomonlari juda ham ko’p:
¾
genetik bir xil ekish materialining olinishi;
¾
meristema to’qimalari kulturalari ishlatilishi hisobiga o’simliklarni virusli va boshqa
yuqumli kasalliklardan holi bo’lishi;
¾
ko’payish koeffisientining yuqoriligi (o’tchil va gulli o’simliklar uchun 10
4
-10
5
; ninabargli
o’simliklar uchun –10
4
);
¾
seleksiya davrining qiqarishi;
¾
o’simlik rivojlanishshini yuvenil davrdan reproduktiv fazaga o’tishini tezlashishi;
¾
an’anaviy yo’llar bilan qiyin ko’payadigan o’simliklarni ko’paytirish;
¾
ishni yil davomida tashkil etish imkoniyatlarining mavjudligi va ko’chat materiallari
o’stirish uchun kerak bo’lgan maydonni tejash;
¾
o’stirish jarayonini avtomatlashtirish imkoniyatlari va h.k.
Klonal mikroko’paytirishni dastlabki muvaffaqiyatlari o’tgan asrning 50-yillari oxirida
fransuz olimi Jorj Morel orxideya o’simligining regenerantini yaratganda erishilgan edi. Bu
muvaffaqiyatga o’sho’
vaqtlarda yaratilgan,
Dostları ilə paylaş: