Biotexnologiya asoslari

 
Natriy glutamat olish 
Natriy glutamat:
COONa
NH
CH
CH
HOOC
−
−
−
)
2
(
2
2
−
texnik glutamin kislotadan 
olinadi. Kislota kristallari suvda eriydi, suvli eritmani faol ko’mir bilan ishlov berilib 60-70
ο
S 
haroratda kristallar erishi to’liq ta’minlanadi. Keyin glutamin kislota eritmasi 45-50% li NaOH 
eritmasi bilan rN-6,8 bo’lguncha neytrallanadi va shundan keyin filtrlanadi. 
Filtrat vakuum
-
bug’latish uskunasida 40-50
ο
S haroratda bug’lantirilib, so’ngra sovutiladi. 
Kristallizasiya past haroratda 3 sutka davomida amalga oshiriladi. Glutamat natriy glutamat 
kristallari dastlabki eritmadan sentrifugada ajratilib issiq havoda quritiladi. Tayyor maxsulot 98% 
asosiy moda (natriy glutamat) saqlaydi.
ORGANIK KISLOTALAR ISHLAB CHIQARISH 
Mikrobiologik sintez orqali turli xil organik kislotalar: sirka, limon, yantar, itakon, glyukon va 
boshqa xil kislotalarni olish mumkin. Ulardan oziq-ovqat, farmasevtika, kimyoviy, engil sanoat va 
boshqa turli xil ishlab chiqarish sanoatlarida keng ko’lamda foydalaniladi. 
Mikrobiologik sintez orqali olingan limon, sirka va sut kislotalari ananaviy oziq-ovqat ishlab 
chiqarishda keng qo’llaniladi va kimyoviy sintezlash yo’liga nisbatan samaraliroq hisoblanadi. 
Ushbu kislotalarning produsent-mikroorganizmlari bakteriyalar, mog’or zamburug’lari va 
achitqilar hisoblanadi. Sirka va limon kislota sintezlovchi produsent-mikroorganizmlar aeroblar 
hisoblanadi. Sut kislotasini esa anaerob mikroorganizmlar hosil qiladi. 
Mikroorganizmlar ushbu kislotalarni o’zlarini begona mikrofloradan himoya qilish maqsadida 
sintezlaydilar, shuningdek, uglerodni zahira sifatida sintez qiladi degan nazariyalar mavjud. 
SIRKA KISLOTA ISHLAB CHIqARISH 

---

Sirka kislota
CH
3
COOH 
– rangsiz, o’tkir hidli suyuqlikdir. Oshxona sirkasi (sirka 
kislotasining 5-9% li suvli eritmasi), sirkali essensiya (70-80%), suvsiz yoki muzlatilgan sirka 
kislota (98-99,8%) holidagi sirka kislotalari mavjud. 
Acetobacter
turkumiga mansub sirka kislotali bakteriyalar etil spirtini oksidlab sirka kislota 
hosil qilish xususiyatiga egadir. Etil spirtining oksidlanishini alkogoloksidaza fermenti katalizlaydi. 
Reaksiya tenglamasini quyidagicha yozish mumkin: 
кДж
O
H
COOH
CH
OH
CH
CH
ФЕРМЕНТ
490
2
3
2
3
+
+
⎯
⎯
⎯
→
⎯
Sanoat sharoitida sirka kislotani mikrobiologik sintez qilish, sirka kislotali bakteriyalarni 
suyuqlikda uzluksiz o’stirish usulidan foydalanib, ketma ketlikdagi fermentyorlar birikmalarida 
amalga oshiriladi. 
Sirka kislota ishlb chiqarishning texnologik jarayonlari quyidagi asosiy bosqichlarni tashkil 
etadi (8-chizma): 
1.
 
Ekish materialini olish; 
2.
 
Xom ashyolarni tayyorlash; 
3.
 
Fermentasiya; 
4.
 
Tayyor maxsulotni tindirish va quyish. 
Ishlab chiqarishda sirka kislotali bakteriyalarning ikki xil turi