Biotexnologiya asoslari

Har xil yonilg’ilarni yonish issiqligini nisbati 
YOnilg’i turi (yonish 
issiqligi) 
Biogaz (m
3
da) SH4 
saqlovchi (%) 
Tabiy 
gaz 
1m
3 
da 
Propan 
1 kg da 
qozon xona 
yoqilg’isi 1 
kg da 
Dizel 
yoqilg’isi 1 l
da 
Elektr toki 
(kVT.ch) 
56 62 70 
Biogaz 56% SH4 (20.0 
MDj/m
3
1,0 0,91 0,80 
0,60 0,44 
0,47 
0,56 
5,6 
Tabiy gaz (33,5 MDj/m
3
) 1,68 1,52 
1,34 
1,00 0,73 
0,79 
0,93 
9,3 
qozon xona yoqilg’isi (42,3 
MDj/kg) 
2,12 1,91 1,69 
1,26 0,78 
1,00 
1,17 
11,7 
qishloq xo’jalik xayvonlaridan va parandalaridan chiqadigan go’ng hamda ulardan olinishi 
mumkin bo’lgan biogaz miqdori quyidagi jadvalda keltirilgan. 
8.4-jadval. 
Go’ngdan biogaz chiqish ko’rsatkichlari 
Ko’rsatgich Sigirlar 
CHo’chqala
r 
Parandalar 
Bir boshga bir sutkada chiqadigan go’ng 
miqdori,kg 
55,0 0,2 3,5 
Bir boshdan bir sutkada chiqadigan biogaz 
miqdori, m
3
1,62 0,02 0,32 
Bir tonna quruq go’ngdan chiqadigan biogaz 
xajmi, m
3
300 600 500 
Bundan tashqari, go’ngni bijg’itish uni dezodarasiya qiladi (zararsizlantiradi), 
gelmentlarini, hamda yovvoyi o’simliklar urug’larini yo’qotadi, o’g’itsimon moddalarni engil 
so’riladigan shaklga (mineral shaklga ) o’tkazadi. O’simliklar uchun oziqaviy moddalar miqdori 
azot, fosfor, kaliy butunlay yo’qolmaydi. Biogaz usqurmasidan chiqqan go’ngdi kimyoviy 
tarkibi quyidagi jadvalda bayon etilgan. 
8.5-jadval. 
Go’ng kimyoviy tarkibining bijg’ish jarayoni vaqtiga qarab o’zgarishi (%) 
Bijg’ish davri, 
kun 
Azot R
2
O
5
K
2
O S:Numumiy 
Umumiy N 
Ammoniylik 
N- NH
4
0 (nazorat) 
0,32 
0,13 
0,11 
0,24 
12,2 
5 0,31 
0,13 0,11 
0,24 
11,9 
10 0,31 
0,16 
0,11 
0,24 
10,5 
15 0,31 
0,16 
0,11 
0,24 
9,6 
Go’ngni anaerob bijg’itishda uni tarkibidagi kaliy va fosfor butunlay o’zgarmaydi. Azot 
moddalari go’nga ishlov berishni boshqa usullari ishlatilganda 30% yo’qotilsa, anaerob 
bijg’ishda 5% yo’qoladi.shuni ham eslab qolish lozimki, yangi go’ngni azot organik shaklda 
bo’lsa, anaerob bijg’ish oqibatida u o’simlik uchun qulay bo’lgan ammoniy shakliga o’tadi. 
Go’ngni anaerob bijg’itish atrof muxitni muhofazasi uchun qanchalik foydali ekanligini 
iqtisodiy hisob kitob qilish ancha mushkul vazifa. Bu yo’l bilan ishlov berilgan go’ng, biologik 
mo’tadil xolatda bo’lib, xashorotlarni o’ziga tortmaydi. 
Anaerob bijg’ishdan keyin go’ngdagi qo’lansa xid beradigan moddalar yo’qoladi
8.6-jadval. 
Bijg’itilgan go’ng tarkibida kuchli hid beradigan moddalar 

---

miqdori 
Birikmalar Tabiiy 
go’ng, % 
Bijg’itilgan go’ng, % 
Fenol 100 
4 
Krezol «P» 
100 
10 
Skatol 100 
79 
Moy kislota 
100 
3 
Anaerob ishlov berishda pole viruslar miqdori 98,5% ga kamayadi, indeks E.koli 108 dan 
105-104 gacha, parazitlarni urug’i 90-100% yo’qoladi
Tabiiy resurslardan foydalanganda qo’yilmdigan ekologik talablar xo’jalik hisob kitobi 
sharoitida, «ulardan foydalanilganda o’rniga qo’yish» degan iboralar qonuniy xujjatlar asosida 
ishga tushganda alohida ahamiyat kasb etadi. 
Energiyaning baxosi ko’tarilib ketayotgan mana shu davrda ayniqsa anaerob biologik 
jarayondan foydalanish katta iqtisodiy foyda keltiradi. Go’ngni anaerob sharoitida tozalash 
nafaqat eanergiya manbai sifatida, balki qo’shimcha energiya manbai sifatida qaralmog’i lozim.