Bmt-nin Qadınlara qarşı ayri-seçkiliyin bütün növ
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
0 5 10 15 20 25 30 35 40 Masallı Neftçala Novxanı
Diaqram 4. Qadın və kişinin eyni bir işi yerinə yetirə bilməsinə müsbət münasibət (% ilə).
Dinləmələrin nəticəsi kimi, məlum oldu ki, qadın məşğulluğunun təmin olunmasına obyektiv və subyektiv maneələr təsir göstərir. Subyektiv maneələrin aradan qaldırılması nisbətən sadə və asan olsa da, obyektiv maneələrin - fizioloji, ailə-məişət işlərinə bağlılığı, təklif olunan işləri həmişə qəbul edə bilməmələri, işləmək üçün uzaq yerlərə getmək imkanlarının məhdud olması, milli adət-ənənə, analıq funksiyası və s. aradan qaldırılması bir qədər mürəkkəb prosesdir. Bu səbəbdən də, məşğulluq sferasında gender bərabərliyinin təmin olunması üçün qeyd olunan amillərin aradan qaldırılması bir o qədər də asan deyil.
27
Bütün bunlar problemin cəmiyyətdə dərkedilmə dərəcəsinin artırılmasının və müxtəlif səviyyələrdə qadınların fəallaşdırılmasının vacibliyini göstərir. Qadınların öz hüquqları və imkanları barədə maarifləndirilməsinin səviyyəsinin artması onlara ictimai həyatda daha aktiv iştirak etməyə kömək edə bilər. Lakin maarifləndirici işlər tək qadınlara yox, həmçinin kişilərə də istiqamətləndirilməlidir. Kişilər siyasi-ictimai həyatda qadınlarla bərabər təmsil olunmalı olduqlarını və bunun ümumilikdə cəmiyyət üçün faydalı olacağını başa düşməlidirlər.
Azərbaycanda qadinlarin vəziyyəti ilə əlaqədar yuxarıdıkıları nəzərə alsaq belə nəticə çıxartmaq olar ki, inzibatı və dövlət işçilərinin gender haqda mükəmməl anlayışları olmadığından həyata keçirdikləri fəaliyyətdə gender aspektlərinin nəzərə alınması şübhə yaradır. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi son vaxtlar Azərbaycanın bütün nazirliklərdə, yerli hakimiyyət idarələrində və digər dövlət strukturlarında yaradılan Gender Əlaqələndiricilərin vəzifələri hakimiyyət strukturu çərçivəsində bütün siyasət planlarında və proqramlarda gender anlayışı perspektivlərinə dair atılan müsbət bir addımdır 23 . Lakin, görülən tədbirlərin yeniliyi və təcrübə azlığı mexanizmin inkişafında böyük bir boşluq yaradıb. Bu boşluğun doldurulması qadınların qərar qəbul etmədə təmsil olunmasının gücləndirilməsi siyasətini daha böyük nailiyyətlərə gətirə bilər.
Gender Əlaqələndiricilərin işinin düzgün formalaşdırılması, gender anlayışına dair peşəkar işçi heyətini, nazirlik departamentlərini, agentlikləri, araşdırma mərkəzlərini, məktəbləri, universitetləri, peşəkar təşkilatları və digərlərini məlumatlandırmaq, məsləhət vermək və dəstəkləmək istiqamətində aparılan çox qiymətli bir töhfədir. Bu Əlaqələndiricilərin vəzifəsinə müntəzəm görülən işə yeni və vacib məsuliyyət və öhdəlik əlavə edir.
Əksər hallarda Əlaqəlndiricilər gender məsələlərinə dair mütəxəssis olmurlar, onlar gender məsələləri ilə bağlı formal təlim kursu keçmirlər, hətta daha öncə bu sahədə işləməyiblər və bu sahəyə aid lazımi ədəbiyyatla belə tanış olmayıblar. Bunları nəzərə
23 Handbook for Gender Focal Points in UNESCO National Commissions (The Section for Women and Gender Equality Bureau of Strategic Planning, 2005)
28
alaraq Əlaqələndiriciləri iş müddəti ərzində tələb olunan peşəkar inkişaf imkanları ilə, o cümlədən səlahiyyətlərinin inkişafına dair ilkin proqramlarla təmin etmək çox vacibdir. Həmçinin Əlaqələndiricilər üçün hakimiyyət strukturunun digər sahələrində çalışan gender mütəxəssislərinin məsləhətləri və dəstəyini əldə etmək imkanı yaradılmalıdır.
Gender bərabərliyinə həm qanun, və həm də cəmiyyətin idrak müstəvisindən yanaşmaq lazımdır. Birinci müstəvidə mövcud siyasəti qadınların maraqlarına yönələtməkdir. Məsələn, qadınların rəhbər vəzifələrdə, seçkili orqanlarda sayının artırılması. İkinci müstəvidə isə qender bərabərliyinin fundamental xarakter daşıması nəzərə alınmalıdır. Siyasi iradə və qanunvericilik aktları istənilən sahədə qender tarazlığını təmin etmək üçün kifayət deyil. Cəmiyyəti buna hazırlamaq lazımdır. Bunun üçün qender qeyri- bərabərliyinin cəmiyyətdə kök salan prinsiplərdən irəli gəlməsini qəbull edərək bu prinsiplərin transformasiyasına nail olmaq lazımdır.
Yuxarıda qeyd olunan problemlərin araşdırılması qanunverici bazanın tam mükəmməl olmamasını,
icra mexanizminin işlənib hazırlanmamasını, hakimiyyətin bütün səviyyələrində qender yaxınlaşmasının nəzərə alınmamasını,
hökumət, vətəndaş cəmiyyəti və biznes strukturlar arasında əməkdaşlığın olmamasını,
resurslardan bərabər istifadə edilməməsini, qadınlara qarşı zorakılığın olmasını göstərir.
Bu problemlərin yaranmasına təsir göstərən faktorlardan biri də Qarabağ münaqişəsidir. Azərbaycanda gender hüquq bərabərliyi məsələləri üzrə fəaliyyət göstərən xüsusi bir dövlət qurumu yoxdur. Ölkədə qadın siyasətinin problemləri ilə məşğul olan yeganə qurum 2006-cı ildə yaradılmış Ailə, Qadın və Uşaq problemləri üzrə Dövlət Komitəsidir. Qurumun adından göründüyü kimi, qadın problemləri qadının cəmiyyətin bütün sferalarında fəaliyyətə eyni imkanlarla çıxışı kimi deyil, ailə, uşağa qayğı kontekstində həll olunur.
|