Book · January 005 citations reads 1,187 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

3.4. Monitor 

Monitorlar istifadəçi kompüterlə işləyərkən müxtəlif xidməti 

məlumatların,  yaddaşda  olan  informasiyanın  və  s.  baxılması, 

istifadəçi  ilə  kompüter  arasında  dialoqun  yaradılmasına  xidmət 

edir.  Imkanlarına  görə  monitorları  ümumi  şəkildə  aşağıdakı  kimi 

təsnif etmək olar: 

-  rəngsiz  (monoxrom)  monitorlar  –  informasiya  ekranda 

yalnız  ağ  və  qara  rənglərin  köməyi  ilə  verilir  (bəzən  qara 

əvəzinə yaşıl və ya narıncı-qızılı rəng istifadə edilir); 

-  rəngli  monitorlar  –  informasiyanın  ekrana  çıxarılması 

zamanı əsas rənglərin (qırmızı, yaşıl və göy) köməyi ilə rəng 

spektrinə daxil olan bütün rənglər istifadə edilə bilər. 

-  simvol-mətn  tipli  monitorlar  –  ekrana  yalnız  mətn  tipli 

informasiya çıxarıla bilər, yəni informasiya ekrana simvollar 

şəklində  çıxarılır.  Bu  tip  monitorların  ekranlarına  adətən  25 

sətir  və  80  simvol  (sütun)  yerləşir.  Bəzən  başqa  imkanlara 

malik (25 sətir və 40 sütun, 40 sətir və 80 sütun) monitorlara 

da rast gəlinir. 

-  qrafik imkanlara malik monitorlar – ekranda istənilən rəngli 

şəkli,  qrafiki,  obrazı  və  s.  göstərmək  olar.  Bu  ekranlarda 

informasiya  nöqtələrlə  (piksellərlə)  verilir.  Ekrandakı 

---

 

46 

nöqtələrin  ölçüsü,  başqa  sözlə  ekrana  çıxarıla  biləcək 

nöqtələrin  maksimal  sayı  bu  monitorların  imkanlarını  fiziki 

xarakterizə edir. 

Müasir  kompüterlər  qrafik  imkanlara  malik  rəngli 

monitorlarla  təchiz  olunurlar.  Belə  monitorların  imkanları 

1024x768  nöqtə  ilə  müəyyən  edilir,  yəni  onların  ekranında  bir 

sətirdə 1024 nöqtə, bir sütunda isə 768 nöqtə yerləşə bilər.  

Monitorların  inkişaf  tarixindən  danışarkən  aşağıdakı  tip 

monitorları qeyd etmək lazımdır: 

-  MDA  –  (mono  display  adapter)  mətn  tipli  monoxrom 

monitorlar (displeylər); 

-  CGA  –  (color  graphic  adapter)  rəngli  qrafik  monitorlar, 

onların imkanları 320x200 nöqtə ilə müəyyən olunur. 

-  Herkules  –  (Herc  card  və  ya  Compaq)  qrafik  adapterlər. 

Birinci  növ  monitorlara  rəngli  qrafik  adapterlərin  müsbət 

cəhətlərini  özündə  cəmləşdirən  monoxrom  monitor  kimi, 

ikinci  növ  monitorlara  isə  monoxrom  adapterlərin  müsbət 

keyfiyyətlərini özündə birləşdirən rəngli qrafik monitor kimi 

baxmaq olar. 

-  EGA  –  (enhanced  graphic  adapter)  bu  monitorlar  onlardan 

əvvəl  istehsal  olunan  bütün  növ  monitorların  müsbət 

keyfiyyətlərini  özündə  birləşdirən  (unifikasiya  edilmiş) 

monitor  rolunu  oynayırlar.  Belə  ki,  onlar  monoxrom,  qrafik 

və  herkules  adapterlərinin  bütün  imkanlarını  yerinə 

yetirməklə  yanaşı  yeni  video  rejimlərə  malik  yüksək 

keyfiyyətli peşəkar qrafik adapterlərdir. 

-  VGA  və  SVGA  –  daha  böyük  imkanlara  malik  rəngli  qrafik 

monitorlardır.  

-  LCD