Funksional
düymələr
(F1-F12)
–
onları
proqramlaşdırılan düymələr adlandırırlar. Bu düymələrin
funksiyaları ayrı-ayrı proqramlar üçün fərqlənə və
müxtəlif ola bilər.
Xüsusi (idarəedici) düymələr – bu düymələr kompüterə
müəyyən əmrlərin verilməsi, kursorun idarə edilməsi və
digər düymələrin funksiyalarının dəyişdirilməsi üçün
istifadə edilir. Onlar aşağıdakı kateqoriyalara bölünürlər:
49
o Kursorun idarə edilməsi düymələri – [
], [
], [
],
[
], [Home], [End], [Page Up], [Page Down].
o [Esc] – ("imtina" düyməsi) əməliyyatların yerinə
yetirilməsi zamanı hər hansı sorğu, seçmə və
daxiletmə rejimlərindən imtina etmək üçün istifadə
edilir. Bu düymə basıldıqdan sonra sistem cari
əməliyyat yerinə yetirilməyə başlamazdan əvvəlki
vəziyyətə qayıdır.
o [TAB] - mətnlərin daxil edilməsi zamanı müəyyən
olunmuş sayda probellərin qoyulması, cədvəl və
siyahılarda isə növbəti sütuna (xanaya) keçmək üçün
istifadə edilir.
o [Shift] – böyük hərflərin (baş hərflərin, məsələn, "A"-
"Z") və düymələrin yuxarı registrində olan simvolların
daxil edilməsi üçün istifadə edilir. Bu hərf və
simvolları daxil etmək üçün [Shift] düyməsi ilə eyni
zamanda müvafiq düyməni basmaq və sonra hər iki
düyməni buraxmaq lazımdır. Məsələn, "a" (eləcə də a-
z) hərfini yazmaq üçün üzərində [A] ([A]-[Z]) təsvir
olunmuş düyməni basıb buraxmaq, "A" (eləcə də A-Z)
hərfini yazmaq üçün isə [Shift] düyməsi ilə eyni
zamanda [A] ([A]-[Z]) düyməsini basıb buraxmaq
lazımdır.
o [Caps Lock] – böyük hərflərin (bu düymə yuxarı
registrdəki simvolların yazılmasını təmin etmir)
yazılması rejimini təsbit etmək üçün istifadə edilir.
Əgər mətn yalnız böyük hərflərdən ibarət olarsa, onda
onların daxil edilməsi üçün [Shift] düyməsinin
istifadəsi rahat olmur və bu zaman [Caps Lock]
düyməsindən istifadə edilir. [Caps Lock] düyməsini
bir dəfə basıb buraxdıqdan sonra [Shift] düyməsini
basmadan böyük hərfləri, [Shift] düyməsini basıb
50
saxlamaqla isə kiçik hərfləri daxil etmək olar. [Caps
Lock] düyməsi təkrar basıldıqda əvvəlki rejimə (kiçik
hərflə yazma rejimi) bərpa olunur.
o [Enter] (bəzi klaviaturalarda [Return] və ya [
]) –
sətirlərin (mətn redaktorlarında abzasların), əmrlərin
və sorğulara cavabların daxil edilib qurtardığını
bildirmək məqsədilə istifadə edilir.
o [Delete] (bəzən [Del]) – kursorun sağ tərəfində (bəzi
sistemlərdə kursorun üzərində) yerləşən simvolun
pozulması üçün istifadə edilir.
o [BackSpace] ([Enter] düyməsindən yuxarıda üzərində
[
]) - kursorun sol tərəfində yerləşən simvolun
pozulması üçün istifadə edilir.
o [Insert] (bəzən [Ins]) – mətnlərin daxil edilməsi
zamanı əlavəetmə (simvol və ya sözləri mətndəki
sözləri sürüşdürmədən onların arasına daxiletmə)
rejimindən əvəzetmə (mətndəki simvol və ya sözləri
sürüşdürməklə pozaraq onların yerinə daxiletmə)
rejiminə və əksinə dəyişmək üçün istifadə edilir.
o [Ctrl] və [Alt] – klaviaturada olan digər düymələrin
funksiyalarını dəyişmək məqsədilə onlarla birlikdə
(kombinasiya şəklində) istifadə edilir. Adətən, onlar
müəyyən rejimlərin dəyişdirilməsi, funksiyaların
çağırılması, xüsusi əmrlərin verilməsi və məqsədilə
tətbiq olunur. Məsələn, Word sistemində [F] düyməsi
ayrılıqda "F" hərfini yazmaq üçün istifadə edilir, lakin
[Ctrl]+[F] isə "axtarma" rejimini çağırır.
o [Num Lock] – klaviaturanın sağ tərəfindəki "kiçik
klaviatura" adlanan hissədə yerləşən düymələrin
funksiyalarını (rəqəm rejimindən hərəkət etmə
rejiminə) dəyişmək üçün istifadə edilir. [Num Lock]
51
düyməsi basıldıqda (bu zaman klaviatura üzərindəki
müvafiq indikator işıqlanır) "kiçik klaviatura"dakı
düymələr onların üzərində yazılmış rəqəmləri (0-9 və
"."-onluq nöqtə) daxil edir, əks halda isə həmin
düymələrin üzərindəki işarələrə ([
], [
], [
], [
],
[Home], [End], [PgUp], [PgDn], [Ins], [Del]) müvafiq
olaraq kursor hərəkət edir.
Klaviatura sistem blokunun arxasında yerləşən xüsusi
interfeys çıxışına – "yuva"ya qoşulur. Lakin son zamanlar
infraqırmızı şüalarla işləyən kabelsiz klaviaturalardan istifadə
olunmağa başlanmışdır.
Dostları ilə paylaş: |