Bosh muharrir: Sharipov Qo‘ng‘irotboy Avezimbetovich Bosh muharrir o‘rinbosari: Karimov Norboy G‘aniyevich

3. Fixed effects estimator (FEE) modeli tahlili
Tadqiqot bo‘yicha Fixed effects estimator (FEE) modeli bo‘yicha ekonometrik tenglama ko‘rsatkichlari quyi-
dagi 7-jadvalda keltirilgan.
7-jadval:
Fixed effects estimator (FEE) modeli tahlili.
33
y
 Coef.
 St.Err.
 t-value
 p-value
 [95% Conf
Interval]
 Sig
x1
.864
.062
13.89
0
.742
.987
***
x2
.241
.041
5.88
0
.16
.322
***
x3
-.154
.08
–1.94
.054
-.311
.003
*
x4
-.019
.046
–0.40
.068
-.109
.072
*
Constant
1.28
.483
2.65
.009
.328
2.231
***
Mean dependent var
7.842
SD dependent var
0.995
R-squared
0.813
Number of obs 
240
F-test 
243.284
Prob > F
0.000
Akaike crit. (AIC)
51.620
Bayesian crit. (BIC)
69.023
*** p<.01, ** p<.05, * p<.1
7-jadvalda keltirilgan ma’lumotlarga asoslanib, Ruxsat etilgan ta’sirlar baholovchisi Fixed effects estimator 
(FEE) modeli mustaqil o‘zgaruvchilar qiymatlari 0,86, 024, –0,15 va –0,19 hamda 0,05, 0,02, 0,02, 0,09 va 0, 
0,09 va 0,02 standart xatoliq qiymatlarini berdi. ANOVA jadvali F-statistikasi 243,28 va R-squared qiymati 0,81 
bo‘lgan sezilarli darajada ijobiy qiymatni tashkil etdi.
Tadqiqot bo‘yicha ishlab chiqilgan Fixed effects estimator (FEE) modeli model quyidagi ko‘rinishga ega 
bo‘ldi. 
y = 0.86 x 1 + 0.24 x 2 – 0.15 x 3 – 0.19 x 4 + 1.28 (6)
34
X U L O S A VA TA K L I F L A R .
Tadqiqot bo‘yicha Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari, kredit amaliyotlari depozit amaliyotlari, maso-
faviy xizmatlari, plastik kartochkalar soni hamda infiokiosk va bankomatlar soni bo‘yicha o‘zaro ta’sirini o‘rgan-
ish uchun olib borilgan tahlillar va xulosalar natijasida quyidagi taklif va tavsiyalar ishlab chiqildi.
1. Panel ma’lumotlari asosida Pooled OLS estimator (POLSE) modeli ekonometrik tenglama 
y=0.66x1+0.27x2+0.14x3–0.31x4+2.20 ga ko‘ra 
1.1. Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari depozit amaliyotlarining 1% ga ortishi, Respublikmizdagi 
mavjud tijorat banklari kredit amaliyotlarining 0,66% ga ortishishga olib keladi.
1.2. Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari masofaviy xizmatlari 1% ga ortishi, ushbu tijorat banklari 
kredit amaliyotlarining 0,27% ga ortishiga olib keladi.
32 Stata dasturi asosida muallif tomonidan mustaqil ishlab chiqildi
33 Stata dasturi asosida mustaqil ishlab chiqildi
34 Stata dasturi asosida muallif tomonidan mustaqil ishlab chiqildi

---

95
YA S H I L I Q T I S O D I Y O T VA TA R A Q Q I Y O T
https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz
2023-yil, iyul.
№
7-son.
T
ARA
QQIY
O
T
ПР
ОГРЕС
С
PR
OGRESS
1.3. Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari plastik kartochkalar soning 1 %ga ortishi, ushbu tijorat 
banklari kredit amaliyotlarining 0,14% ga ortishiga olib keladi.
1.4. Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari infiokiosk va bankomatlar sonining 1% ga ortishi ushbu ush-
bu tijorat banklari kredit amaliyotlarining 0,31% ga kamayishiga olib keladi.
2. Panel ma’lumotlari asosida Random effects estimator (REE) modeli ekonometrik tenglama 
y=0.85x1+0.24x2–0.14x3–0.02x4+1.27 ga ko‘ra 
2.1. Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari depozit amaliyotlarining 1% ga ortishi, Respublikmizdagi 
mavjud tijorat banklari kredit amaliyotlarining 0,85% ga ortishishga olib keladi.
2.2. Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari masofaviy xizmatlari 1% ga ortishi, ushbu tijorat banklari 
kredit amaliyotlarining 0,24% ga ortishiga olib keladi.
2.3. Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari plastik kartochkalar soning 1 %ga ortishi, ushbu tijorat 
banklari kredit amaliyotlarining 0,14% ga kamayishiga olib keladi.
2.4. Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari infiokiosk va bankomatlar sonining 1% ga ortishi ushbu ush-
bu tijorat banklari kredit amaliyotlarining 0,02% ga kamayishiga olib keladi.
3. Panel ma’lumotlari asosida Fixed effects estimator (FEE) modeli modeli ekonometrik tenglama
y=0.86x1+0.24x2–0.15x3–0.19x4+1.28 ga ko‘ra 
3.1. Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari depozit amaliyotlarining 1% ga ortishi, Respublikmizdagi 
mavjud tijorat banklari kredit amaliyotlarining 0,86% ga ortishishga olib keladi.
3.2. Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari masofaviy xizmatlari 1% ga ortishi, ushbu tijorat banklari 
kredit amaliyotlarining 0,24% ga ortishiga olib keladi.
3.3. Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari plastik kartochkalar soning 1 %ga ortishi, ushbu tijorat 
banklari kredit amaliyotlarining 0,15% ga kamayishiga olib keladi.
3.4. Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari infiokiosk va bankomatlar sonining 1% ga ortishi ushbu
ushbu tijorat banklari kredit amaliyotlarining 0,19% ga kamayishiga olib keladi.
4. Biz tadqiqotimizni panel ma’lumotlari asosida yuqoridagi 3 ta modelni tahlil qilganimizda, bugungi kun-
da Respublikmizdagi mavjud tijorat banklari kredit amaliyotlariga ta’siri bo‘yicha Random effects esti-
mator (REE) model ekonometrik tenglamasi 
y=0.55x1+0.25x2+0.026x3–0.26x4+0.26x5–3.843 eng optimal model hisoblanadi.
Natijaga ko‘ra Random effects estimator (REE) modeli ularni tahlil qilish uchun mos degan xulosaga keldik.
Shuningdek, Hausman testidan olingan p-qiymati p=0,39 bo‘lib, ikki modelning taxminiy koeffitsiyentlari 
o‘rtasida sezilarli tafovut yo‘qligini ko‘rsatadi. Shuning uchun, tadqiqot modeli ma’lumotlarni tahlil qilish jarayoni-
da to‘g‘ri protseduralar va taxminlarga amal qilgan holda, ularning tasodifiy ta’sirlar Random effects estimator 
(REE) mos ekanligi haqidagi xulosalari optimal hisoblanadi.
Ushbu xulosa tadqiqotda foydalanilgan maxsus ma’lumotlar to‘plami va model spetsifikatsiyalariga tayana-
di. Bundan tashqari, ma’lum bir tahlil uchun modelning mosligini baholashda modelning muvofiqligi, mustahka-
mligi va nazariy muvofiqligi kabi qo‘shimcha omillarni hisobga olish juda muhimdir.