Bosh muharrir: Sharipov Qo‘ng‘irotboy Avezimbetovich Bosh muharrir o‘rinbosari: Karimov Norboy G‘aniyevich

O‘zgaruvchi 
omillar
Kuzatuvlar soni O‘rtacha qiymati
Standart 
chetlanish
Minimum
Maksimum
Model
240
7.841559
.6924971
6.149038
9.206355
Y
240
7.841559
.9952571
4.976734
9.648595
Tadqiqotning keyingi bosqichida Stata dasturidan foydalanib Gauss Markovning shartlariga amal qilgan 
holda Pooled OLS modelida Durbin Watson va Breusch-Pagan testlarini o‘tkazildi. Tahlil natijalari Durbin Wat-
son qiymatini 0,25 va Breusch-Pagan qiymatini 0,11 ko‘rsatadi. Sinov natijalariga ko‘ra, nol gipoteza H0:y=0, 
H1:y≠0 r˃0.05 chegarasi bilan muhim deb topildi. Shunday qilib, muqobil gipoteza Durbin Watson va Breus-
ch-Pagan testlari uchun rad etildi, bu Gauss Markov shartining bajarilishini tasdiqladi.
Tadqiqot doirasida Gauss Markov taxmini ostida modeldagi multikollinearlik mavjudligini tekshirish uchun 
Vif testi qo‘llanildi. Sinov ishlab chiqilgan modelda multikollinearlik yo‘qligini ko‘rsatuvchi 2,63 Vif qiymatini 
aniqladi. Bundan tashqari, POLSE modeli tahlili asosida asosiy gipoteza H0:y=0, H1:y≠0 r˂10 chegarasi bilan 
ahamiyatli ekanligi aniqlandi. Natijada, muqobil gipoteza rad etildi. Vif test natijasi r˂10 chegarasidan pastga 
tushishini hisobga olsak, Gauss Markovning bu sharti qondiriladi.
2. Random effects estimator (REE) modeli tahlili.
Tadqiqot bo‘yicha Random effects estimator (REE) model bo‘yicha ekonometrik tenglama ko‘rsatkichlari 
quyidagi 5-jadvalda keltirilgan.
5-jadval:
Random effects estimator (REE) modeli bo‘yicha natijaviy va omil belgilarning ekonometrik tenglamasi
31
y
 Coef.
 St.Err.
 t-value
 p-value
 [95% Conf
 Interval]
 Sig
x1
.854
.062
13.81
0
.733
.975
***
x2
.248
.041
6.08
0
.168
.328
***
x3
-.141
.078
–1.80
.072
-.295
.013
*
x4
-.028
.046
–0.62
.053
-.118
.061
*
Constant
1.273
.525
2.42
.015
.243
2.303
**
Mean dependent var
7.842
SD dependent var
0.995
Overall r-squared
0.374
Number of obs 
240
Chi-square 
967.682
Prob > chi2
0.000
R-squared within
0.813
R-squared between
0.170
*** p<.01, ** p<.05, * p<.1
5-jadval bo‘yicha Random effects estimator (REE) modeliga ko‘ra mustaqil o‘zgaruvchilar koeffitsiyent-
lari mos ravishda 0.85, 0.24, –0.14, va –0.02 qiymatlarini tashkil etgan, standart xatoliklar 0.06, 0.04, 0.07 
29 Stata dasturi asosida muallif tomonidan mustaqil ishlab chiqildi
30 Stata dasturi asosida muallif tomonidan mustaqil ishlab chiqildi.
31 Stata dasturi asosida mustaqil ishlab chiqildi

---

T
ARA
QQIY
O
T
ПР
ОГРЕС
С
PR
OGRESS
94
YA S H I L I Q T I S O D I Y O T VA TA R A Q Q I Y O T
https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz
2023-yil, iyul.
№
7-son.
va 0.04 qiymatlariga ega bo‘lgan. ANOVA jadvalidagi haqiqiy qiymati Chi =967,68 qiymatini tashkil etgan va 
R-squared=0.81 qiymatni hosil qilgan. 
Tadqiqot bo‘yicha ishlab chiqilgan Random effects estimator (REE) model quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ldi. 
y = 0.85 x 1 + 0.24 x 2 – 0.14 x 3 – 0.02 x 4 + 1.27 (5) 
32
Tasodifiy ta’sirlar baholovchisi (REE) yordamida ekonometrik modelga asoslanib, Hausman testi o‘tkazildi 
va test statistikasi 0,39 ga teng bo‘ldi. Hausman testi panel ma’lumotlar modellari doirasida Tasodifiy ta’sirlar 
baholovchisi (REE) va Ruxsat etilgan ta’sirlar baholovchisi Fixed effects estimator (FEE) solishtirish maqsadiga 
xizmat qiladi. Hausman testining nol gipotezasi (H0) REE ham izchil va samarali ekanligini ta’kidlaydi, muqobil 
gipoteza (H1) esa (FEE) izchil va samarali ekanligini ta’kidlaydi. Agar Hausman testidan olingan p-qiymati tan-
langan ahamiyatlilik darajasidan 0,05 oshsa, biz nol gipotezani rad eta olmaymiz, bu Tasodifiy ta’sirlar bahol-
ovchisi (REE) izchillik va samaradorlikni namoyish etadi.