«Ta’lim texnologiyasi»ni nazariyasininig shakllanish bosqichlari
№ Bosqichlar Yillar Ta’lim texnologiyasi
1. I- bosqich XX asrning 30 TT+Pedagogik texnika-o’quv yillari mashg`ulotlarini aniq va samarali tashkil
etishga ko’maklashuvchi usul va vositalar
yig`indisidir.
2. II- bosqich XX asrning 50 TT+PT+ta’lim jarayonida texnik vositalarni yillari qo’llash, ularning imkoniyatlarini
takomillashtirish, axborot sig`imini kengaytirish, axborotlarni uzatish xizmatini sifatli tashkil etish, tinglovchi faoliyatini individuallashtirish
3. III- bosqich XX asrning 60-80 TT+PT+TV+dasturiy ta’lim. Dasturiy ta’lim-yillari tarbiya maqsadlarini aniqlanishi, ta’lim
jarayonini umumiy loyihalash, tinglovchilar
tomonidan
o’zlashtirilishi
tashxislash,
IV-bosqich
Mustaqillik yillari
nazariy
ehtimolini
ta’lim
bilimlarning
oldindan
maqsadining
Ta’lim tizimiga pedagogic texnologiyalarni samarali joriy etish yo’lidagi muammolar
Ta’lim texnologiyasi g’oyalarining ta’lim jarayoniga to’laqonli tatbiq etilishi uchun mintaqaviy ichki imkoniyatlarni
puxta o’rganish
Xususan fanlarning o’qitilishi jarayoniga ilg’or texnologiyalarni joriy etish choralarini belgilash, zarur shart-sharoitlarni
yaratish
Barcha turdagi ta’lim muassasalarining pedagog xodimlarini qayta tayyorlash, ularning ta’lim jarayonida yangi pedagogik texnologiyalardan foydalanish malakalarini
oshirish
Nazariyaning yagona nom bilan nomlanishiga erishish (pedagoglar o’rtasida muayyan tushunmovchiliklar
paydo bo’lmoqda)
Ta’lim subyektlarining texnikaviy savodxonligiga
erishish
Tezkor axborot xizmatini yo’lga qo’yish
Pedagogik jarayonning demokratlashuv va insonparvarlashuviga
erishish
O’quvchining individuallashuvi ga alohida
ahamiyat berish
Tadqiqotlar natijalarini tahlil etish, umumlashtirish, tavsiyalarni ishlab chiquvchi Markazni
tashkil etish
“Pedagogik texnologiya” so’z birligi – bu inglizcha “an educational technology”– “ta’lim texnologiyasi” iborasining aniq bo’lmagan tarjimasidir.“Pedagogiktexnologiya” tushunchasi oxirgi paytlarda o’qitish nazariyasida yanada kengroqqo’llanilmoqda. Aynan “texnologiya” termini va uning “o’qitish texologiyasi”,“ta’lim texnologiyasi”, “ta’limda texnologiya” kabi shakllariga pedagogic adabiyotlarda 300 dan ortiq ta’riflar berilgan.
“Pedagogik texnologiya” termini birinchi bor pedagogika bo’yicha ishlarda
XXasrning 20-yillarida tilga olingan.Hozirgi kunda pedagogik texnologiyatushunchasida turlicha ifodalashlar mavjud.
1. Texnologiya – bu bir ishda, mahoratda, san’atda qo’llaniladiganuslublar to’plamidir.3
2. Pedagogik texnologiya – bu o’quv jarayonini amalga oshirishningtexnikasidir.4
3. Pedagogik texnologiya – bu o’qitishda rejalashtirilgan natijalarga erishish jarayonini tasvirlashdir5
4. Pedagogik texnologiya – bu o’qitish, tarbiyaviy vositalar, shakllari, metodlari, usul, uslublarining maxsus to’plami va tuzilishini belgilovchipsixologik-pedagogik ko’rsatmalar yig`indisi, u pedagogik jarayonning tashkiliymetodik quroli demakdir6.
5. Pedagogik texnologiya –bu ta’lim shakllarini optimallashtirishmasalani qo’yuvchi, texnik va insoniy imkoniyatlarni va ularning o’zaro munosabatlarini hisobga olib o’qitish va bilimlar o’zlashtirish butun jarayoniniyaratish, qo’llash va belgilashga sistemali yondashishidir7
6. Texnologiya – bu san’at, mahorat, moxirlik, ishlab chiqish metodlarito’plami, holatini o’zgartirishdir8.
7. O’qitish texnologiyasi - bu o’quvchilar va o’qituvchilar uchun so’zsiz qulaysharoitlar yaratib berish uchun o’quv jarayonini loyihalashtirish, tashkil etish vaolib borish bo’yicha har tomonlama o’ylab chiqilgan hamkorlikdagi pedagogikfaoliyat modelidir9
8. Pedagogik texnologiya – bu pedagogikada fikrlashning sistemaliusulidir.10
9. Pedagogik texnologiya – o’quv jarayonining tashkiliy shakli, metodlari,
3(izohli lug`at). 4(V.P. Bespalko). 5(I.P. Volkov). 6(B.T. Lixachev) 7(YuNESKO).
8 (V.M. Shepel).
9 (V.M. Monaxov)
10(T. Sakamoto).
mazmunini o’zgartiruvchi uning rivojlanish sistemasidir11.
10.Pedagogik texnologiya-pedagogik maqsadlarga erishish uchunfoydalaniladigan hamma shaxsiy, instrumental va metodologik vositalarsistemali to’plami va ishlatilishi tartibini bildiradi (M.V. Klarin).
11. Pedagogik texnologiya – bu ta’lim maqsadiga erishishga qaratilgano’qituvchi va o’quvchining faoliyatini sistemali, konsteptual, qoidali,ob’ektivlashtirilgan, invariant tasvirlashdir (F.A. Fradkin).
12. Pedagogik texnologiya bilimlarni egallashda rejalashtirish, boshqarishva ta’minlashni tahlil qilish uchun faoliyatni tashkil etish usulini, odamlarningg`oyalari, vositalarini o’z ichiga oluvchi kompleks integral jarayon demakdir(Pedagogik kommunikastiyalar va texnologiyalar bo’yicha AQSh assostiatsiyasi).
1.2.Ta’lim jarayonida texnologik yondashuv mazmuni, tamoyillari turlarini ishlab chiqishbosqichlari xususida.
Hozirgi paytda ko’p mamlakatlar, shu jumladan respublikamiz uzluksiz ta’lim tizimida ham turlicha nomlangan texnologiyalardan foydalanilmoqda. Bu texnologiyalarning barchasi ma’lum umumiylikka ega bo’lib, ular xususiy jixatlariga binoan tasniflanishi V.S.Kukushin., G.K.Slevko., G.Berdiev kabi ko’plab olimlar tomonidan ko’rsatilgan bo’lib, ularni sxematik tarzda quyidagicha ifodalash mumkin.
Shu bilan bir vaqtda hozirgi paytda amaliyotda quyidagicha nomlangan pedagogik (ta’lim) texnologiyalaridan keng ko’lamda foydalanilib ijobiy natijalar olinmoqda.
1. Individual ta’lim texnologiyasi
2. Jamoaviy ta’lim texnologiyasi.
3. Belgi-kontekstli ta’lim texnologiyasi
4. Ishbilarmonlik yoki rolli o’yin ta’lim texnologiyasi. 5. Muammoli ta’lim texnologiyasi.
6. Axborot ta’lim texnologiyasi. 7. Dasturli ta’lim texnologiyasi. 8. Integrativ ta’lim texnologiyasi. 9. Modulli ta’lim texnologiyasi.
10. Mualliflik ta’lim texnologiyalari.
11. Rivojlantiruvchi ta’lim texnologiyasi.
12. Tayanch sxemalaridan foydalanib o’qitish texnologiyasi. 13. Masofaviy ta’lim texnologiyasi.
14. Etnopedagogik ta’lim texnologiyasi. 15. Faol ta’lim texnologiyasi.
16. Hamkorlik ta’lim texnologiyasi.
17. Tabaqalashtirilgan ta’lim texnologiyasi. 18. Noan’anaviy ta’lim texnologiyasi.
19. An’anaviy ta’lim texnologiyasi.
20. Baholamasdan va yo’qlama qilmasdan o’qitish (erkin ta’lim) texnologiyasi.
21. Asosiy materiallarni ajratib olib o’rganish texnologiyasi. 22. Yiriklashtirib o’qitish texnologiyasi.
23. Politexnik ta’lim texnologiyasi. 24. Jadal ta’lim texnologiyasi.
25. Shaxsga yo’naltirilgan ta’lim texnologiyasi.
26. Ta’lim jarayonini to’g`ri tashkil etib boshqarish texnologiyasi.
27. Erkin ta’lim texnologiyasi.
28. Baholamasdan va yo’qlama qilmasdan o’qitish texnologiyasi. 29. Sirtqi ta’lim texnologiyasi.
30. Eksternat ta’lim texnologiyasi. 31. Keys-stadi texnologiyasi
32. ECTS kreditlari
Dostları ilə paylaş: |