Botanika faniga kirish

Mitotik sikl. Bo`linishdan so`ng qiz hujayralarining o`sishi sitoplazma komponentlarining sintezlanishi tufayli sodir bo`ladi. Hayvon hujayralari ham xuddi shu taxlitda o`sadi. Odatda qiz hujayralar ona hujayra o`lchamlariga yetadi va yangidan bo`linish boshlanadi.

Bo`linish jarayoni (mitoz\ sitoplazmatik o`sish davri va bo`linishga tayyorgarlik (interfazd) jarayonlari birgalikda hujayraning mitotic siklini tashkil qiladi. Biokimyoviy jarayonlarning ketishiga qarab mitotik sikl to`rtta qismga bo`lib qaraladi, ya`ni mitoz-M, sintez oldi davri-G₁ (inglizcha gar-interval), sintetik davr-S va sintezdan keyingi davr-G₂.

Mitotik siklning Gi davri, tashqi muhit omillarining ta`siriga anchagina sezgir bo`ladi. Mana shu vaqt davomida DNK sintezi uchun sharoit yaratiladi, ya`ni DNK molekulasi tarkibiga kiruvchi va sintezlanishi uchun kerakli nukleotidlar, kofaktorlar va zarur fermentlar sintezianadi. Shuningdek hujayra oqsillarining bir qismi va qisman RNK sintezianadi.

Mitotik siklning sintetik davri maxsus yadro oqsillari -gistonlarning

biosintezi va DNK sintezi bilan xarakterlanadi. DNK molekulasining sintezi uning miqdorining ikki baravar ortishi bilan tuxtaydi.

Mitotik siklning G₂ davrida esa hujayraning umumiy oqsillari va RNK molekulasining sintezi davom etadi. Oldingi davrlardagiga nisbatan tubulin oqsilining sintezi keskin ortib ketadi. Mitoz davri mobaynida va metafazaning oxirigacha RNK va oqsillarning sintezi davom etadi.

O`simliklardagi mitotik siklning bosqichlari gormonlar tomonidan nazorat qilinadi, Masalan G<sub>r</sub> va G<sub>2</sub>-davrlarning o`tishi xususan RNK va oqsillar sintezini hamda nafas olish jarayonining jadal bo`lishligi uchun auksin gormoni zarur. Sitokinin hujayralarning bo`linishga o`tishi uchun xizmat qiladi.

Shuni ham takidlab o`tish zarurki, bo`linuvchi hujayralarda bir qancha organoidlar, xususan GA, mitoxondriyalar, plastidalar tizimining tiklanishi kuzatiladi.