197
Keyingi qo‘shilgan naflilikning grafik tasviri iste‘molchi
aynan olingan bir
tovarning qo‘shimcha birligidan kamayib boruvchi naflilikka ega bo‘lishini aniq
ko‘rsatadi. Umumiy naflilik (―TU‖) egri chizig‘i bir turdagi tovarning eng oxirgi
birligidan iste‘molchi salbiy samarali naf ko‘rishi oqibatida bu turdagi naflilik ham
pasayib borishini ko‘rgazmali aks ettiradi.
Iste‘molchi biron bir tovarning keyingi iste‘mol
qilingan birligidan kamroq
qo‘shimcha nafga ega bo‘lishi sababli, u aynan shu tovarning navbatdagisini narxi
tushgan taqdirdagina sotib oladi. Bu esa naflilik egri chizig‘ining pasayib borish
tavsifiga ega bo‘lishini bildiradi.
Biron-bir tovarning (x) keyingi qo‘shilgan naflilik (
) ni miqdoriy jihatdan
quyidagicha ifodalash mumkin:
Bu erda,
- ortib borgan umumiy naflilik
- iste‘mol qilingan ne‘matning ko‘paygan miqdori.
Keyingi va umumiy naflilikni bir-biri orqali ifodalash mumkin.
Umumiy
naflilik iste‘mol qilingan biron-bir ne‘matning keyingi nafliliklari yig‘indisi:
Keyingi naflilik esa umumiy yoki qo‘shimcha naflilikning o‘sgan qismi
Iste‘molchi qandaydir tovarning navbatdagi birligini (portsiya, qismi, kg, dona
va h.k.) iste‘mol qila borib, har bir navbatdagi birligidan kamayib boruvchi qoniqish
oladi. Buning sababi shuki iste‘molchi aynan bir tovarga asta-sekin to‘yinib,
pirovardida uning qoniqishi o‘zining oxirgi chegarasiga etadi. Boshqacha aytganda
mazkur tovarning keyingi nafliligi uni iste‘mol qilish
hajmi ortib borishi bilan
kamayib borish tamoyiliga ega bo‘ladi. Bu keyingi (qo‘shilgan) naflilikning pasayib
borish qonuni deb nom olgan. Agar iste‘molchiga tamadi qilingan biror ovqatning
birinchisi 10 «yutil»
naf keltirsa, ikkinchisi -7, uchinchisi -4 va to‘rtinchisi faqat 1
198
ga teng shunday naf keltiradi. (13.1-chizma Bir ne‘matning iste‘mol qilinadigan
miqdori qanchalik ko‘p bo‘lsa, uning navbatdagi yangi birligini iste‘mol
qilish
natijasida shuncha kam keyingi naflilik olinadi.
Dostları ilə paylaş: