Kandaki glikozun fazlası, glikojene dönüştürülerek olarak karaciğerde depo edilir. İhtiyaç duyulduğunda glikoza dönüştürülerek kullanılır. Glikozun fazlası yağa dönüşerek vücut dokularında yağ olarak
Kandaki glikozun fazlası, glikojene dönüştürülerek olarak karaciğerde depo edilir. İhtiyaç duyulduğunda glikoza dönüştürülerek kullanılır. Glikozun fazlası yağa dönüşerek vücut dokularında yağ olarak depo edilir.
Karbonhidrat metabolizmasında rol oynayan insulin, glukagon, adrenalin ve hidrokortizon hormonları vardır. Bunlardan en önemlisi insulin hormonudur. İnsulin, glikozun kandan hücrelere girerek oksidasyona uğramasını ve enerji oluşmasını, enerji harcamasının az olduğunda da yağa dönüştürüp depolanmasını sağlar.
Pankreastan salgılanan glukagon hormonu insulinün tersi etki gösterir. Yani karaciğerdeki glikojenden, glikoz yapımını artırarak kan şeker seviyesini yükseltir. Böbreküstü bezlerinden salgılanan adrenalin ise, heyecan ve stres durumlarında kas ve karaciğerdeki glikojenin glikoza çevrilmesini sağlayarak kan şeker seviyesini yükseltir.
Böbreküstü bezi korteksinden salgılanan hidrokortizon hormonu, karaciğerdeki proteinlerden glikoz yapımını artırarak glikojen halinde depo edilmesini sağlar.
Günlük karbonhidrat ihtiyacı, kişinin yaşına, cinsiyetine ve yaptığı işlere(aktivite) bakılarak hesaplanabilir. Günlük ihtiyacınızdan az karbonhidrat alırsak kilo kaybına uğrarsınız. Günlük ihtiyacınızdan fazla karbonhidrat alırsak kilonuzda artış meydana gelir.
Günlük karbonhidrat ihtiyacı, kişinin yaşına, cinsiyetine ve yaptığı işlere(aktivite) bakılarak hesaplanabilir. Günlük ihtiyacınızdan az karbonhidrat alırsak kilo kaybına uğrarsınız. Günlük ihtiyacınızdan fazla karbonhidrat alırsak kilonuzda artış meydana gelir.
Günlük alınan karbonhidrat miktarı çok az olduğu zaman, vücudumuz ihtiyacı olan enerjiyi protein ve yağlardan sağlar. Vücudunuz, enerji ihtiyacını protein ve yağlardan karşıladığı zaman oluşan oksidasyon sunucu üremi ve ketoasidoz tablosu ortaya çıkar. Bu tablo böbrek sağlığımız için son derece tehlikelidir. Geleneksel yemek menümüzde bol karbonhidratlı besinleri seçmekteyiz. Bu nedenle karbonhidrat eksikliğine bağlı sağlık problemleri az görülmektedir.
Kişinin, günlük enerji ihtiyacının % 55-60’ ını karbonhidratlardan alması tavsiye edilmektedir. Ağır işlerde çalışan bir kişinin günlük kalori ihtiyacı 3000-4000 kcal dir. Vücudunu yormadan, fazla ağır iş yapmayanların günlük kalori ihtiyaçları 2400 – 2500 kcal civarındadır. Orta aktiviteli bir işte çalışan kişinin günlük ihtiyacı 2000 kcal dir. Genellikle, kadınlar erkeklerden daha az kaloriye ihtiyaç duyarlar.
Günlük alınması gereken karbonhidrat miktarının hesaplanması günlük protein ihtiyacının hesaplanması konusunda verildi.
Yağlar, en ekonomik enerji kaynağıdır. Yağlar ayni miktarda aynı miktarda karbonhidrat ve proteinlerden daha fazla kalori vermektedir. İhtiyaçtan fazla alınan yağlar depo edilir. Depo edilen yağlar ihtiyaç olduğunda tekrar kullanılır. Protein ve karbonhidratların 1 gramı 4 cal verirken, yağların 1 gramı 9 cal vermektedir.
Yağlar, en ekonomik enerji kaynağıdır. Yağlar ayni miktarda aynı miktarda karbonhidrat ve proteinlerden daha fazla kalori vermektedir. İhtiyaçtan fazla alınan yağlar depo edilir. Depo edilen yağlar ihtiyaç olduğunda tekrar kullanılır. Protein ve karbonhidratların 1 gramı 4 cal verirken, yağların 1 gramı 9 cal vermektedir.
Yağlar, yağ asitleri ve gilserolden oluşur. Besinlerimizdeki yağların bir kısmı 3 birim yağ asidi ve 1 birim gliserolden oluşur. Bu bileşime trigliserit adı verilir. 2 birim yağ asidi ve 1 birim gliserol oluşan topluluğa ise digliserit adı verilir. Tek yağ asidinin gliserole bağlanmasıyla oluşan birime monogliserit adı verilir.
Yağlar, yağ asitleri ve gilserolden oluşur. Besinlerimizdeki yağların bir kısmı 3 birim yağ asidi ve 1 birim gliserolden oluşur. Bu bileşime trigliserit adı verilir. 2 birim yağ asidi ve 1 birim gliserol oluşan topluluğa ise digliserit adı verilir. Tek yağ asidinin gliserole bağlanmasıyla oluşan birime monogliserit adı verilir.
Yağ asitleri karbon sayılarına ve karbonlar arasındaki bağların özelliğine göre, doymuş ve doymamış yağ asitleri olarak iki gruba ayrılır.
Doymuş yağasitlerinin yapısında bulunan karbonların tek bağ vardır. Karbon atomları hidrojenle doyurulmuştur. Doymuş yağ asitleri 16-18 karbonludur. Tereyağı, margarin, kuyruk ve iç yağları, et ve peynirdeki yağlar doymuş yağ asidi içermektedir.
Doymamış yağasitleri zincirindeki bir veya daha fazla karbonun birer bağı hidrojenle bağlanmıştır. Doymamış yağ asitlerindeki çift bağ sayısı önemlidir. Zincirde tek bağı çift bağ olan ve oleik asit olarak yağ asidi vücut tarafından üretilebilmektedir. Fakat insan vücudu, karbon zincirindeki iki çift bağı olan linoleik ve linolenik yağ asidleri yapamamaktadır. Linoleik asit, büyüme ve sağlık için diğer bazı yağ asitleri ve prostaglandinler adı altında toplanan hormonların yapımı için gereklidir ve dışarıdan alınması gerekir. Bu nedenle bunlara elzem yağ asidi denir.
Doymamış yağ asitleri zincirindeki bir veya daha fazla karbonun birer bağı hidrojenle bağlanmıştır. Doymamış yağ asitlerindeki çift bağ sayısı önemlidir. Zincirde tek bağı çift bağ olan ve oleik asit olarak yağ asidi vücut tarafından üretilebilmektedir. Fakat insan vücudu, karbon zincirindeki iki çift bağı olan linoleik ve linolenik yağ asidleri yapamamaktadır. Linoleik asit, büyüme ve sağlık için diğer bazı yağ asitleri ve prostaglandinler adı altında toplanan hormonların yapımı için gereklidir ve dışarıdan alınması gerekir. Bu nedenle bunlara elzem yağ asidi denir.
Linoleik (Omega 6) asit çoklu doymamış yağ asidi içeren bitkisel yağlardan alınabilmektedir. Bunlar, susam yağı, ayçiçeği yağı, mısırözü yağı, soya yağı ceviz ve badem gibi besinlerde bulunur.
