Bugun butun jahonda texnologiyalar yuksalish cho’qqisida

Har xil tipdagi yarim sellyulozalarning kimyoviy tarkibi 
7-jadval 
Yarimsellyuloza tipi 
Yarimsellyuloza tarkibi, a.q. 
massa hisobida, % 
Olingan ya-
rimsellyulozaning 
umumiy miqdori, 
a.q. % 
sellyuloz
a 
gemi- 
sellyuloza 
Lignin 
Ekstak-
siyalanuvchi 
modda 
Neytral-sulfid 
42 
15 
13,0 
1,0 
71 
Sulfat 
44 
12 
13,5 
0,3 
74 
Natron 
42 
14 
19,0 
1,0 
74 
Kislotali sulfid 
44 
17 
13,0 
2,0 
76 
Dastlabki 
daraxt 
tarkibi, % a.q. 
modda 
49 
23 
23 
5 
100 
Neytral-sulfit sellyuloza Bu yarimmahsulot asosan bargli daraxtlardan ishlab 
chiqariladi. Boshqa yarimsellyulozalarga qaraganda, neytral-sulfid sellyuloza rangi tiniq 
va mustahkamroq. Bundan tashqari, natriy asosli moddalarni ishlatganda olingan 

---

36 
yarimmahsulotning oqlik darajasi yuqoriroq bo‘ladi. Olingan neytral-sulfid 
sellyulozaning umumiy miqdori 75 %dan yuqori bo‘lsa, uni bu yarimmahsulot 
gofrilangan qog‘ozga asos qilib ishlatiladi. 
Neytral-sulfid sellyulozani sholi, bug‘doy va g‘oza poya, kanop hamda boshqa bir 
yillik o‘simlik poyasidan olish mumkin. 
Yog'ochdan sellyulozani ajratib olishda, asosan, quyidagi pishirish usullaridan 
foydalaniladi: sulfitli, bisulfitli, sulfatli, natron va neytral. 
Sellyuloza olishning an'anaviy usullari 
Sulfidli usulda sellyuloza olish. Sulfitli sellyuloza yog'och payraxasi yoki mayda 
yormani kalsiy, magniy, arnmoniy, natriy eritmasi yoki ularning sulfat kislota 
aralashmasi bilan yuqori temperaturada pishirib olinadi. Pishirilgan tolali massa suyuq 
qismidan ajratiladi. So'ngra yuviladi, pishmaganlari saralanadi yoki kimyoviy qayta 
ishlanadi, ya'ni oqartirib, sifatini yaxshilash uchun qo'shimcha ishlov beriladi. Ishlatilgan 
kimyoviy moddalar regenerasiyalanib, qayta olinadi.