Buxoro davlat pedagogika instituti

D.Ermakov kompetensiyani yaxlit shaxsiyat shakllanishi sifatida ko'rib chiqadi, bu bir qator xususiyatlar bilan tavsiflanadi, masalan:
Bilimlarning samaradorligi va harakatchanligi, ularni har xil vaziyatlarda hisobga olgan holda ularni qo'llash va integratsiya qilish qobiliyati;
Berilgan vaziyatda eng maqbul variantni tanlashda qaror qabul qilish qobiliyati va tayyorligi;
Ijtimoiy aksiyalarni tashkil etish va buning uchun barcha zarur resurslarni birgalikda tashkil etish qobiliyati;
Faoliyat doirasida boshqa odamlar bilan o'zaro munosabatlarni o'rnatishni maqsadga muvofiqlashtiradigan kommunikativ ko'nikmalar;
Muayyan qiymat yo'nalishlari, dunyoqarash, umumiy va axloqiy madaniyat, faoliyat motivlarining mavjudligi;
O'zlarining ijodiy potentsialini rivojlantirish, yangi harakat usullarini o'rganish istagi va qobiliyati.
Quyidagi nuqtai nazar ta'limning natijasi sifatida vakolatni anglatadi. A.N.Daxinning ta'kidlashicha, "kompetentsiya" tushunchasi har qanday darajada va har qanday yo'nalishda ta'lim natijasining yaxlitligi va integrativ xususiyatini aks ettiradi.
Kasbiy kompetentlik – mutaxassis tomonidan kasbiy faoliyatni
amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan bilim, ko‘nikma, malakalarning egallanishi va ularni amalda yuqori darajada qo‘llay olinishi sanaladi.
Psixologik yondashuvga ko‘ra kasbiy kompetentlik negizida “mutaxassisning kutilmagan vaziyatlarda o‘zini tutishi, muloqotga kirishishi, raqiblar bilan munosabatlarda yangicha yo‘l tuta olishi” aks etishi zarur.
Kasbiy kompetentlik doirasida:
- mutaxassislik bilimlarini doimo boyitib borish;
- yangi axborotlarni o‘rganish;
- muhim ijtimoiy talablarni anglash;
- yangi ma’lumotlarni izlab topish,
ularni qayta ishlash va o‘z faoliyatida
qo‘llay bilish talab etiladi
Kasbiy kompetentlik quyidagi
holatlarda yaqqol namoyon bo‘ladi:
- murakkab jarayonlarda;
- noaniq vazifalarni bajarishda;
- bir-biriga zid ma’lumotlardan foydalanishda;
- kutilmagan vaziyatlarda harakat
rejasiga ega bo‘la olishda

Vakolatlar asosidagi bir qator tadqiqotchilar turli xil hayotiy vaziyatlarda tezkor foydalanish uchun asos bo'lgan ta'lim jarayonida (turli darajadagi) olingan bilimlarni hisobga olishadi. Shunday qilib, M.A.Choshanovning fikriga ko'ra, kompetensiya bu nafaqat bilimga ega bo'lish, balki uni doimiy ravishda yangilash va undan foydalanishning doimiy istagi, ya'ni operatsion va mobil ma'lumotlarga ega bo'lish; bu eng maqbul va samarali yechimlarni tanlash va yolg'onlarni rad etish qobiliyatini anglatuvchi fikrlashning moslashuvchanligi va tanqidiyligidir.

Vakolat, shuningdek, ma'lum bir jamiyat uchun muhim bo'lgan vazifalar muammolar doirasini hal etishga qaratilgan harakatlarining samaradorligi samaradorligini baholash natijasida insonga berilgan xususiyat sifatida belgilanadi.