Buxoro davlat universiteti qodirova saodat abduraximovna

1. Soʻzlarning soʻz birikmasidagi ma’nosini qiyoslash:
soat 
yurdi, poezd yurdi, ukam yurdi; tosh yoʻl, tosh yurak; kumush qoshiq, 
kumush osmon, kumush qish. 
4-sinf ona tili darsligidagi 193-mashq soʻzlarning soʻz 
birikmasidagi ma’nosini qiyoslashga oid. 
193-mashq. Birikmadagi sifatlarning ma’nosini taqqoslang.
Qalin kitob – qalin oʻrtoq, chiroyli gul – chiroyli tutq, ogʻir tosh – 
ogʻir bola, yaqin yoʻl – yaqin dugona, oʻtkir pichoq – oʻtkir til. 
Ushbu mashq topshirigʻi quyidagicha: koʻchiring. Oʻz ma’nosida 
qoʻllangan sifatlarning tagiga chizing. Koʻchma ma’noda qoʻllangan 
sifatlardan qatmnashtirib ikkita gap tuzing.
2. Gaplarni oʻqib, ajratib koʻrsatilgan soʻzlarning ma’nosini 
aytish
: 
Bu yil yoz issiq boʻldi. Sen oʻrtogʻingga xat yoz.
Boshlangʻich sinflarda koʻp ma’noli va shakldosh (omonim) 
soʻzlar yuzasidan nazariy ma’lumot berilmaydi, bunday tushunchalarni 
shakllantirishga tayyorgarlik koʻriladi, xolos. 
Oʻquvchilar nutqini boyitishda maqollar katta ahamiyat kasb etadi. 
Maqollar oʻqish uchun ham, suhbat uchun ham, hikoya tuzish uchun 
ham, grammatik tahlil va yozuv uchun ham juda qulay materialdir. Ular 
ixcham, sermazmun va ta’sirchan boʻladi; maqollar oʻquvchilarning 
badiiy didini oʻstiradi, nutqqa e’tibor bilan qarashga, toʻgʻri, mantiqiy 
fikrlashga oʻrgatadi, estetik tarbiyasida muhim oʻrin tutadi. Oʻqish 
kitoblarida mavzuga bogʻliq holda, oʻzbek tili darsliklarida esa mashq 
Koʻp ma’noli va shakldosh soʻzlar ustida ishlash

---

41 
matnlari ichida xilma-xil mavzularda juda koʻp maqollar beriladi. 
Oʻquvchilar maqollarni oʻqib, oʻqilgan asarning axloqiy muammosi 
bilan, hayotiy sharoit bilan bogʻlaydilar, ularning majoziy mazmunini, 
ayrim soʻz va iboralarniig ma’nosini tushuntiradilar. Natijada oʻrni 
bilan maqollardan foydalana boshlaydilar. 
4-sinf ona tili darslarida oʻquvchilar “Soʻz va uning ma’no turlari” 
degan mavzuni oʻrganish jarayonida ma’nodosh, zid ma’noli, 
shakldosh soʻzlar ustida koʻplab topshiriqlarni bajarishadi. Quyida 
darslikdagi ma’nodosh soʻzlar ustida ishlashga oid topshiriqlar 
keltirilgan.