ми” дан иккинчи октава “
ля” товушигача.
Дутор алт овоз кучи ва техник имкониятларидан келиб чиқиб ўзбек халқ
чолғулар оркестрда кенг қўлланилади.
Дутор Тенор – юқорида таърифланган дуторга ҳар жиҳатдан
ўхшашбўлиб,фарқ товушқаторнинг темперацияланганидир.
Дутор тенор ҳам ёзилганига нисбатан бир октава паст эшитилади.
Биринчи тори кичик октаванинг “
ре ” товушига, иккинчи тори катта
октаванинг “
ля” товушига созланади.
470
Дутор
Бас-
дуторнинг
катталаштириб
ишланган тури бўлиб мизроб ёрдамида
чалинади. Дутор баснинг тўртта тори бўлиб,
биринчи тори кичик октаванинг
ля товушига,
иккинчи тори кичик октаваннг
ре товушига,
учинчиси катта октаванинг
сол ва охирги
тўртинчиси
до , соф квинта оралиғида
созланади.
Дутор баснинг диапазони катта
октаванинг “
до” товушидан иккинчи
октаванинг ”
ля ” товушигача.
Дутор басда хилма-хил интерваллар,
учтовушлик ва тўрттовушлик аккордларни қийинчиликсиз ижро этиш
мумкин.Унинг ижро усуллари-тремоло, стакатто, бош бармоқ билан
чалинадиган pizzicato. Оркестр ва ансамблларда дутор бас асосан, бас
вазифасини бажаради. Дутор бас,
Фа яъни
бас калитида ноталаштирилади.
Дутор Контрабас – дуторнинг жуда катта қилиниб ишланган
туридандир. Транспозиция қилинади,ижрода ёзилганига нисбатан бир октава
471
паст эшитилади. Дутор контрабаснинг тўртта тори бўлиб, биринчиси кичик
октаванинг