Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti pedagogik ta

Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.
Jo‘rayev M., Eshonqulov J. Folklorshunoslikka kirish. ( O‘quv qo‘llanma). -T.: 
“Barkamol fayz media”, 2017. – 180 bet. 
2.
Mumatov A. B. Zamonaviy lingvistika. O‘quv qo‘llanma. Toshkent: “Noshir” 
nashriyoti, 2019. – 168 bet. 
3.
Madayev O. O‘zbek xalq og‘zaki ijodi. - T.: Mumtoz so‘z, 2010. – 228b. 
4.
Mahkamov N., I. Ermatov. Tilshunoslik terminlarining izohli lug`ati. –Toshkent, 
2013. 
5.
Oq olma, qizil olma. - T., 1972. – 86 b. 
6.
Ochilov E. Umrboqiy qo‘shiqlar. T.: “Sharq”, 2002. – 224 b. 
7.
Safarov O. O‘zbek xalq og‘zaki ijodi. T.: Musiqa, 2010. – 368 b. 
 
KREZOLNI VINILLASH JARAYONI KINETIKASI 
N.J. Jamolova
 

BuxDUPI o‘qituvchisi 
S.M. Botirova 
BuxDUPI
talabasi
F.H. Alixonov 
BuxDUPI
talabasi
Bugungi kunda organik sintez mahsulotlari, ayniqsa turli xil funksional 
guruh tutgan birikmalarning to‘yinmagan vinil hosilalari dunyoning xalq va 
qishloq xo‘jaligining turli sohalarida, farmatsevtika, kimyo sanoati, to‘qimachilik, 

---

51 
lak-bo‘yoq va neft-gaz kimyosi sohalarida keng ko‘lamda qo‘llanilib kelinmoqda. 
Undan tashqari bunday moddalardan maxsus xususiyatli polimerlar, sorbentlar, 
insektitsidlar, pigmentlar, dorivor preparatlar, fotosezgir materiallar, biologik faol 
moddalar, rangli plyonkalar, plastiklar, termobarqarorlashtiruvchi tolalar va 
kompozitsion materiallar olishda ham foydalaniladi. Shu sababli turli xil 
funksional guruh tutgan birikmalarni vinillash jarayoniga ta’sir etuvchi turli tabiatli 
katalizatorlar, organik erituvchilar va ularning aralashmalari, shuningdek yuqori 
asosli muhitlar ishtirokida to‘yinmagan vinil hosilalarini hamda muhim kimyoviy 
komponentlar sintez qilish zamonaviy organik kimyoning dolzarb va amaliy 
vazifalaridan biri bo‘lib qolmoqda. Hozirgi paytda turli xil funksional guruh tutgan 
birikmalarni to‘yinmagan vinil hosilalari sintezi va ularni olish texnologiyasini 
ishlab chiqish muammosi vinillash jarayoniga yangi katalizator avlodlarini yaratish 
va xossalarini o‘rganish yo‘nalishi dunyo miqyosida olib borilayotgan ilmiy 
tadqiqotlarda asosiy masalalardan biri hisoblanadi.Kimyoviy jarayonlarni 
o‘tkazishda faollanish energiyasini qiymati muhim ahamiyatga ega. Shuning uchun 
krezolni vinilatsetilen bilan KON-DMSO-CsF sistemasi ishtirokida vinillash 
reaksiyasi kinetikasi ham tadqiq qilindi. Jarayon 30, 40, 50, 60, 70, 80 va 90 
o
C 
haroratlarda, katalizator 10% miqdorda va reaksiya davomiyligi 1-4 soat davomida 
amalga oshirildi.
Reaksiya quyidagi sxema asosida amalga oshadi: 
O
O
C
C
H
CH
2
HC
H
KOH, 30%,
C
CH
2
CH
CH
2
R
R
Olingan natijalar 1-jadvalda keltirilgan.