Çağdaş Azərbaycan nəsri
Yüklə 6,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Vaxt-Zaman üçün hazırladım...
- XIV hekayət... www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
|
2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Çayın suyu qorxudan damar-damar olmuşdu, hava qabarcıqları bir-birinin ardınca səs eləyə-eləyə çatdayıb açılırdı. Şeytanın balası üzə çıxıb anasına baxdı: -Kimsə xəbər verir. Yerimi sənə göstərən var. Şeytanın anası güldü: -Yerlə Göyün arası bir bizik. Tanrıdan başqa bizi görən olmaz. Tanrının adını eşidən kimi şeytanın balası dik atıldı, başı buludlara dəydi. ağ-ağ, topa-topa buludlardı, çaxnaşma düşdü, qapqara qaralıb iki ayrıldı, ildırım çaxdı... -Bulud da suymuş,-dedi, şeytanın balası. Şeytanın anası onu izləyirdi: -Hə, sudu, -dedi, -su bizi götürmür... Elə yağış başladı ki, yerlə göy bir oldu.
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
-Bu da Tanrının işidi, -dedi, şeytanın balası. - Mənim yerimi də sənə O göstərir. Ona de, bizim oyunumuza qarışmasın. Tanrı doğrudan da hər şeyi görürdü... Aralıda çiçəkli bir yamac vardı, şeytanın anası yağışı, seli o yamaca göndərmişdi. Amma mələklər qanadlarını gərmişdi yamacın üstünə, çiçəkləri qoruyurdu. Hər şey nizam-düzən altındaydı, hər şeyin üzərində Yaradanın nəzəri vardı. Tanrı yuxarıdan aşağı baxıb gülümsədi. Yer üzü köynək-köynək işıqlandı. Yağış damcıları Tanrının gülümsəməyindən nura qərq oldu. Çayın da elə bil suyuna sığal çəkdilər. Çöl-çəmən yenidən öz əbədi mahnısını oxumağa başladı. Şeytan balasına: -Bir də gizlən, -dedi. -Elə yer tap, heç Tanrının da xəbəri olmasın. Şeytanın balası hər yeri ələk-vələk elədi, Aladağdan Qaradağa qarış-qarış gəzdi, gizlənməyə yer tapmadı. Hər yer Tanrının ovcunun içindəydi...
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Şeytanın balası bir dağın yamacında oturub özü öz quyruğuyla oynayırdı. Elə bu vaxt qarşı yamacda Adam Ata göründü. Əlində əsası, çiynində xurcunu, çayın addamacından keçirdi. Şeytanın balası ora baxdı, bura baxdı, “hopp” eləyib Adam Atanın ürəyinə girdi... “Tıp-tıp, tıp-tıp...” Şeytanın anası balasını arayırdı, gördü tapa bilmir adıyla çağırmağa başladı: -Vasvası, Vasvası... Vasvası heç yanda yox idi. Anası onu axtarmaqdan yorulub əldən düşmüşdü. Yamacda Adam Atanı gördü, nə fikirləşdisə yenə balasını çağırdı. -Vasvası, Vasvası... Vasvasının səsi Adam Atanın içindən gəldi: -Burdyam, tıp-tıp, burdyam...! Şeytanın anası çox sevindi, çünki balasının yeri istiydi, Tanrının da baş açmadığı bir yer tapıb gizlənə bilmişdi...
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
XI hekayət... Yağış uşaqlar
(1970-ci illərin ortalarında “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında işimlə bağlı silsilə nağıl-filmlər yazdım. Mövzuları yenə də xalq düşüncəsindən götürmüşdüm. Bilirəm,indinin özündə də ölkəmizdə olan, olmayan kinostudiyalar,-kinostudiyaların nəinki rəhbərliyi hətta yaradıcı adamları belə bu yazdıqlarımı görəcək səviyyədə deyillər. Amma əminəm ki, vaxt gələr, görərlər. Ona görə də işləyib həmin Vaxt-Zaman üçün hazırladım...
Göy üzünə topa bulud gəldi. Aşağılarda dərələr ağızlarını açıb nəfəs dərirdi. Bir yandan da külək əsməkdəydi. Buna görə də bulud özünə yer tapa bilmirdi; dartına-dartına, əyilə-əyilə özünü güclə saxlayırdı. Yerə baxdı...
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Elə bil topa buludu sıxdılar, suyu damcıladı...Torpaq aşağılarda arxası üstə səvərmişdi, damcıları görüb gərnəşdi, kökləri şaqqıldadı. Dovşanlar, tülkülər, quşlar, böcəklər, - torpağın üstündə nə vardısa qaçışdılar... İldırım çaxdı. Bulud neçə yerindən yarıldı. Uca binaları az qala buluda dirənən şəhərin camaatı bir-birinə qarışa-qarışa ora-bura doluşdu... Yuxarıdan baxanda ardı- arası kəsilmədən axışan maşınlar təsbeh düzümünə bənzədi. Topa bulud yun kimi çırpıldı, içi-çölü açıldı, canından iri-iri damcılar düşdü. Nağıl danışanın sözüylə desək, buluddan düşən damcılar yer üzünə çatanda gördük ki, damçı deyil, sudan düzəldilmiş dupduru, apaydın, bapbalaca uşaqlardı... Balıqlar suda, ağaclar meşədə, çiçəklər düzdə yağış uşaqlarını qarşılamağa çıxmışdı. Yağış uşaqlar çığırışa- çığırışa tökülüşürdülər. Biri yarıyacan sudan qırağa çıxmış balığın burnunun ucuna düşdü. Balıq, Yağış uşaq da burnunun ucunda suyun altıyla gedirdi. Suyun dibi Yağış uşağın gəlişiylə işıqlanmışdı. Yağış uşaq get-gedə rəngini dəyişir, kəhrabaya dönüb işıq saçırdı. www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Meşəyə tökülən Yağış uşaqlar şərqi oxuya-oxuya ağacları, yarpaqları, talada otlayan kəhər atı yuyub, təmizləyirdilər... Çiçəklər ləçəklərini açmışdı, Yağış uşaqlar iki bir, üç bir çiçəklərin qoynuna düşdü. Çiçəklər həsrətlə onları bağrına basdı, qucaqlaşdılar. Bayaq buludu görüb gərnəşən torpaq gülümsəyirdi, hər yan işıq içindəydi...Elə bil İl-Ay bayramıydı, canlı- cansız nə vardısa oyun çıxardırdı. Dovşanlar Yağış uşaqlar da bellərində o yamacdan bu yamaca qaçırdılar. Kirpilər bir
açıqlıqda başlarını içlərindən çıxartmışdılar, yağış uşaqlar tikanlara batmasınlar deyə, çataçatda yollarını dəyişib kirpilərin başına qonurdular. Hər kirpinin başına üzlərlə Yağış uşaq qonmuşdu. Bir yamacda Yağış uşaqlar canavarı çimizdirirdilər... Yağış uşaqlar şəhərə də yağırdı. Amma şəhərin havasından keçəndə Yağış uşaqların rəngi qaraldı. Bir binanın üstündə Yağış uşaqlar bir-birinin www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
üz-gözünü təmizləyirdi. Sonra binanı təmizləməyə başladılar... Bir ev uşağı əlini pəncərədən çıxartmışdı. Ovcuna Yağış uşaqlar düşürdü. Ev uşağının əlinin içi yarpaq kimi təmiz, dinc idi. Bir əl hirslə uşağı çəkib pəncərəni bağladı. Uşağın ov- cundakı Yağış uşaqlar asfalta dəyib parçalandılar, tez də bir-birindən yapışıb səkinin dibiylə axdılar. Bayaq təsbeh dənələrinə bənzəyən maşın qatarı yenə bir-birinin acığına, bəhsinə keçib getməkdəydilər. Şərqilər oxuya-oxuya asfalt yolu yuyan Yağış uşaqlarsa təkərlərin altında qalıb çığırışa- çığırışa qırağa dağılışırdı... Uzun saçları kürəyini bürümüş qız qarşıdakı binaya tələsirdi. Yağış uşaqlar qızın saçlarına çəmənliyə tökülürmüş kimi tökülürdü. Arxadan biri də gəlirdi, amma çətir tutduğuna görə onun üzünü görmürdük. Çətirin üstə düşən yağış uşaqlar sürüşə-sürüşə çətirin qırağınacan gəlir, bir anlığa sallanıb baxırdılar: bığıburma bir kişidi... www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Yağış kəsmişdi, göy üzü yuylub apaydın olmuşdu. Şəhər də tərtəmiz idi. Yağış uşaqlar indi yerdə-asfaltın üstəydilər; hərəsi arxasınca çirk, kir bağlaması sürüyə- sürüyə səkilərin dibiylə gedirdilər. Binaların divarları boyu gecikən Yağış uşaqlar da yüklənib ağır-ağır enirdi. Yer asfalt olduğuna görə hara getdiklərini bilmirdilər. Amma hardansa su səsi eşidirdilər, bilmirdilər hardadı. Azala-azala getməkdəydilər. Səkilərin qıraqlarında ağaclar vardı, ağacları duyduq- larından bir-birinin çiyininə çıxıb özlərini ağaclara çatdırmaq istəyirdilər. Getdilər-getdilər, bir əl yollarını kəsdi, dönüb başqa yerə axdılar. Aşağıda asfalt örtüklərin ortasında bir parça torpaq gördülər, üstünün çiçəkləri ləçək yelləyə-yelləyə Yağış uşaqları çağırırdı...
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Yalquzaq da boz idi, təpəliklər də, ona görə də yalquzaq yerdən-göydən seçilmirdi. Neçə gündü acdı, amma hardansa, nədənsə ağzında dad-tam vardı, ağzı dada gəlmişdi. Yaddaşına tam damcılayırdı...nəsə yeyəcəkdi. Beləcə, bozümtul qayaların arasında ruzusunu gözləyirdi. Neçə gündü dağ dələn, xırmanda darı seçən gözləriylə dörd yanı seyr eləyirdi ki, nə ruzusudu bu? Bu ov hardan gəlməlidi, kim gətirməlidi?! Axşam düşmüşdü. Sürülər arxaca axışır, çoban itlərinin dözüm daşıyan səsləri yaylaq qaranlıqlarına təskinlik, toxdaqlıq vəd eləyirdi...
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
İnsanların tamahı ayaq üstəydi, hərəni bir yana dartırdı... Elə də oldu, gecə yarını ötəndən sonra hərə öz tamahının dalınca düşdü. Əl əldən uzun olmuşdu. Dünyanın varı tamaha yüklənirdi. Gün çıxanacan azın azından, çoxun çoxundan götürməliydilər. Bağ oğrusu bağa, dağ oğrusu dağa getdi... Kökələr yağlanmaqda, karvanlar saxlanmaqdaydı; var-dövləti daşan, cibləri şişən vardı, halallar aldan keçirdi, haramlar əldən. Halalın gözündən, doğrunun üzündən uzaq, nə gedirdi bağdan gedirdi... Nə isə, bizim nağılımız Yalquzaqdandı...Görək bu getha- getdə ruzusunu, qismətini gözləyən Yalquzaq neynədi? Qorqud Dədə demiş, qaranqu düşmüş, qurdun bəxti oyanmışdı... Ay doğdu, gecənin qoynuna nur çiləndi, elə bil. Ay doğan kimi sürüyə yaxınlaşan oğrunun kölgəsi canavarın ystündən aşıb sürünün ətəyinəcən uzandı. Canavarın ağzını dada gətirən tam, ruzu elə bu yoldaymış; oğrunun kölgəsiylə gedib sürüyə girdi. Onu da bilirdi ki, ən kök, ən
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
yağlı heyvan sürüdən qıraqda yatar; ən qıraqda yatanını tutub arxacdan çıxartdı... Qayaların arasında ovunu yeyirdi...Üstündən bir kölgə yenə keçdi, bayaqkı oğruydu. Bir qoyunla gözü doymamışdı, yenə gətirməyə gedirdi...
XIII hekayət... Ceviz qurdunun balası. (Nağıl-film)
Ceviz qurdu balasını yalayıb tüpürcəyinə bükdü, sonra da qoz ağacının qabığının altında gizlətdi...Payız gəlmişdi artıq, meyvələr yığılmış, yarpaqlar tökülmüşdü. Hər şey mənzilinə çatmış kimi görünürdü... Ceviz qurdinin balası bələkdəydi, ağacın gövdəsi istiydi bu istiyə uyumuşdu. Yazacan da beləcə uyuyacaqdı... Qoz ağacı çox böyükdü, başı bluddan, ayağı dəryadan nəm çəkirdi. www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Deidiyim kimi soyuqlar düşdü. Ceviz qurdunun özü torpağa qarışıb qış yuxusuna getdi, blası da ağacın qabığı altda... Ağacın başında ceviz qurdlarının yeyib boşaltdıqları beş-altı qoz qabığı qalmışdı, külək əsdikcə boş-boşuna yellənirdi. Ötən yazdan qalan elə bunlardı. Elin-obanın nağılçısı da bunlara baxıb ona görə dedi: -Ee-yy, gidi dünya, bir çürük qozcan da deyilmişsən...! Amma dünya, daha doğrusu, Varlıq-Gedişat özü özünü sağaldan, ağrılarını unudandı. Beləcə, yaz gəldi, hər şey yenidən doğulana oxşadı. Torpaq öz cücərtiləriylə yollara çıxdı yenə. Bütün qışı köklərinə sığınan qoz ağacı da ayılıb özünü cana gətirdi; tumurcuqları içindən-içindən çırtlayıb açıldı... Hər şey o biri illərdə olduğu kimi gözəldi... Ceviz qurdunun balası hava dəydikcə, daha doğrusu bələyi isindikcə böyüyürdü. Hava əslində Vaxt idi,-Tamah, bütün gücü, tutumuyla qurdun balasından keçirdi. Ona
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
görə də qurdun balası, bir anın içində böyüdü. Həə, qurdu böyüdən tamahdı, qurd tamaha böyüyürdü... Bələyini yırtıb çıxdı, ağacın başında turş-məzə dad vardı, bu dad onun içindən canını çəkib çıxardırdı. Ağac yarpaqlamışdı, meyvəsi yaşıl örtük içindəydi, hələ süddüydü, süd qoxuyurdu, sümüyünü bərkitməmişdi. Qurd bu turşməzə qoxuya yeriyirdi, çatıb qozun hələ bərkiməmiş, yaşıl gövdəsinə sancıldı... Günəş yarpaqların arasından süzülüb qurdun balasını işıqlandırırdı. Hər şey dadlı, doğma, onunku idi. Beləcə, böyüyüb cana-qana gəldi, cevizlər də özünü tutub iriləndi, qorxunu hiss eləyəsi oldu, amma gec idi, qurdun balası qoz bərkiməmiş, hara cancılmışdı ordan içəri girdi... Bələkdən təzəcə çıxmışdı, nə görmüşdü ki? Arıq çəlimsiz idi. Amma bilirdi ki, hər şey onundu... Elə girdiyi yerdən söküb yeməyə başladı... Qozun içi də dünyada olduğu kimiymiş. Arakəsmələri varmış, enişi-yoxuşu, batısı-doğusu, sağı-solu varmış... Çox tez kökəlib enləndi. Yenə iştahla yediyi bir vaxtda özünün açdığı deşikdən bir qurd yenə gəldi. Çox vaxtında qalxdı, təzə gələni əzib heç elədi. Vaxtı www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
ötürsəydi, gec olacaqdı, qurdun dəqiq bildiyi şeylərdən biri də buydu: nə qədər toxsan yerini qoru... Yağış yağırdı, qurdun açdığı deşikdən damcılar sürüşüb keçirdi, qurd bundan da ləzzət alırdı, gördü hər şey onundu, sevindiyindən az qaldı ürəyi getsin. Başını çıxardıb boşluqlara doğru uladı. -Uuuuu-uuuu! Qurdun boşluq hesab etdiyi aşağılarda nə olmuşdusa nağılçı əlinin qanını yuyurdu, bir də dedi: -Gidi dünya, bir çürük qozcan da deyilsənmiş! Qurd yeyib-içib o qədər kökəlmişdi ki, dərisinə cığmırdı. Cevizin yer üzündəki sərhədlərə bənzəyən arakəsmələrini dağıdıb yeyib-içib toxluğundan hıçqırır, girdiyi deşikdən aşağıları seyr edirdi. -Uuu-uuu...! Qoz ağacının boyu uzunu sinirləri titrədi, üstündə nə qədər quş vardı uçub dağılışdılar... Qurd günlərlə beləcə, toxluğunu yaşadı, acanda özünə gəldi; qozün içi bomboşdu, o baş bu başa getdi, www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
özü bilməsə də aradan xeyli keçmişdi. Gəldi ki, girdiyi deşikdən çıxsın, heç burnunun ucu da yerləşmədi. özünü bir də deşiyə vurdu, gicəllənib, boşalıb külə dönmüş arakəsmələrin üstünə uzandı. Qozun içində yellər əsirdi. Aradan nə qədər keçmişdi bilmədi. Ac idi, yemək istəyirdi, amma küllükdən başqa heç nə yoxdu. Özünü deşiyə bir də çırpdı, çıxa bilmədi. -Uuuu-uu! Gözləri baxa-baxa arıqlayıb çöpə döndü. Qozün içinə girəndə nə boydaydısa, təzədən o boyda olub deşikdən çıxdı.
Qurd harda səhv eləmişdi, biləmmədi. Qalxıb heç nə olmamış kimi nəsil artırmağa getdi...
XIV hekayət... www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Bir məclisin şirin yerində Adam Aşığın sözünü kəsib sual verdi: -Aşıq mənə bir yalan danış, həm inanım, həm inanmayım. Aşıq bi az fikrə gedib dedi: -Bir düzənliklə gedirdim, nə dağ vardı, nə dərə, nə daş vardı, nə ağac. Günün də günorta vaxtıydı. Birdən göydə küçük hürdü. -Nə hürdü?! -Küçük... -Aşıq, biz sənlə söz damışmışıq. Göydə küçük hürməz. -Mən də bilirəm hürməz. -Bəs onda niyə deyirsən? Kimi inandıra bilərsən?
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
-Bir qartal caynaqlarına bir küçük alıb başımın üstündə dolanırdı. Küçük göydə hürürdü, mən də küçüyün səsinə başımı qaldırdım. Olarmı? -Olar,- dedi, Adam.- Həm inandım, həm inanmadım.
*** Fidana məktublar... Fidanın üç yaşı üçün
Fidan hələ məktəbə getmir, amma yazıb oxumağı bacarır. İlk sözü də mənə yazıb: “Necesən...” Sual işarəsi də qoymayıb. İkinci məktubunda iki söz yazdı, üçüncü məktubunda üç sız. Beləcə, məktuba bənzətməyə başladı. Günlərin birində- baba, sən də mənə məktub yaz, -dedi. www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Düz deyirdi, cavab yazmalıydım... Bütün səmimiyyətimlə deyim ki, yazıçılıq edəndə heç belə çətinliyə düşməmişdim. Bir daha anladım ki, uşağı aldatmaq olmaz, uşaq oyuncağın özünü sevər, oyunbazlığı yox. Daha doğrusu, uşağa oyunbazlığı göstərmək lazım deyil. Yəni, ən ciddi sözünü uşaq üçün deməlisən, ən ciddi həyat tərzi, ən dəqiq vaxt bölgüsü uşaq üçün ayrılmalıdır. Bütün bunlara görə nəvəmə ilk məktubu yazanda çətinlik çəkdim, axırda belə bir şer yazıldı. Şeir də yəqin ki, söz tapa bilmədiyim üçün yaranmışdı.
Quşdan xəbər aldım səni, -Fidanı görmüşəm, -dedi. Başından bir tel istədim, -Fidana vermişəm, -dedi.
Gül əkdim, tutdu eyvanı; www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Bitdi, bürüdü hər yanı. Elaya dedim: -gül hanı? -Fidana dərmişəm, - dedi.
Bahar özünü yetirib, Daşda da yarpaq bitirib. Fidana çiçək gətirib -Qapıya sərmişəm, -dedi.
Bilmədim, başlayım nədən, Bir sözdü gəldi sinədən, Fidanı soruşdum nənədən -Yuxuda görmüşəm, - dedi.
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
II məktub
Sonrakı məktublarda hissi duyğunu dəyişməliydim. Yoxsa söz tükənərdi. Yəni, şəxsi hisslərdən çıxmalıydıq. Doğma, azad Azərbaycanımızda Fidanlar çoxdu...Söz indi onarın hamısına deyilməliydi. Belə də düşünməyə və çalışıb işləməyə başladım. Tapmacalar, təkərləmələr, düzgülər, yanıltmaclar, hekayətlər yazdım. Tanıdığım, tapındığım xalq yaradıcılığı yenə köməyimə gəldi.. Yüklə 6,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|