Çağdaş Azərbaycan nəsri
Yüklə 6,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VII hekayət... H
- IX hekayət...
- X hekayət... Vasvası
|
2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
-Özləri bilər,-dedi madyan.-İnsan nə elədiyini nə vaxt bilib ki. Otunu otla, biz onların işinnən baş açammarıq... Ovçu Əhməd atdan enib arvadının ardınca getdi. -Qayıt, yaxşı, sənə gülmürdüm. Azca aralıda sürü otlayırdı. Bir qoyunla bir qoç sürüdən çıxıb Sarıcaya tərəf gəldilər. Qoç imrənib: -Bu dəfə quzun mənə oxşayacaq,-dedi. Qoyun sürüdəki qoçlara baxdı: -Onu hələ bilmək olmaz, -dedi, atdanıb dərənin o biri tayına keçdi. -Gəl dalımca... Qoç burma buynuzlarını silkələyə-silkələyə dedi: -Mən sənə Ovçu Əhməd deyiləm ki, arvad dalınca düşəm... Ovçu Əhməd arvadına çatmışdı, qoçun dediyini eşitdi, təzədən gülüb geri qayıtdı. Atını minib yolunu getməyə başladı. Sarı Sarıca qışqıra-qışqıra onun ardınca qaçırdı. Qoyun da qayıdıb dərəni keçdi, burmabuynuz qoçun ardınca düşdü...
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Ovçu Əhməd həyətdəki kirkirə daşının üstündə otur- muşdu, arvadının deyintisindən üzünün tükləri biz-biz ol- muşdu. İstəyiridi, arvadının cavabını versin, desin ki, mən neynim sən var-dövlət istəyirsən. İstəyirsən, xan arvadının evi kimi evin olsun, sən də olasan xan arvadı. Mən bunu bacarmıram, neynim... Bayaqdan istəyiridi belə desin, amma bir anaç qazı vardı, qazların arasından ayrılıb gəlib Ovçu Əhmədlə üz-üzə durmuşdu, kipriksiz göy gözlərini süzdürə-süzdürə deyirdi: -Ovçu Əhməd, aadı (qətiyyən) arvadını qınama, arvadın düz deyir. Mən də bayaqdan öz kişimə deyirəm. Deyirəm, boynunu yoğnudub yanımda nə qazdanırsan, on baş külfətik,-Anaş qaz burda qanadının birini gərib lələklərini göstərdi.-Düz on baş, saxla bizi, yedirt, ot tap, dən tap. İnsanlar elə doğru deyirlər ki, mal yiyəsinə oxşayar...Sənə oxşayıb daa. Ovçu Əhməd qazın belə deməsinə bərkdən güldü. Ərinin öz-özünə gülməsi yenə arvadı özündən çıxartdı:
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
-Nəyə gülürsən, -dedi, - may gülü kimi?! Ovçu Əhməd çöllüyə-çəmənlyə doğru boylandı ki, görsün maygülü arvadının dediyini eşitmədi ki. amma tez də yadına düşdü ki, payıza yaxındı, maygülü qayıdıb gedib. Qaymaq çiçəyininsə lap söz anlayan.yetişmiş, anlaqlı vaxtıydı, ləçəyini şeşəldib qulaq asırdı: -Qoy maygülü gəlsin, xəbər verəcəm hamısını. -dedi qaymaq çiçəyi. -Gör bir, dalca danışır. Ovçu özünü saxlaya bilmədi, yenə güldü. Arvad əllərinin içini göstərdi: -Belə arsız olduğun üçün evin-eşiyin qaz örüşü kimi qupquru qalıb... Arvad belə deyəndə anac qaz boğazını irəli uzadıb erkək tayına tərəf getdi: -Görürsən, səni deyir, utan, adın alaitdən manşırdı. Alait komasına girib yatmışdı, bunu eşidib çıxdı, yuxulu-yuxulu bir-iki ağız hürdü: -Məndə işin olmasın...
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Ovçu uğunub getmişdi, artıq heç nə eşitmirdi. Elə bu vaxt gördü, erkək qaz anac qazı da yanına salıb deyinə- deyinə gəlir. Gəlib çəp-çəp Ovçu Əhmədə baxdı: -Arvadına deynən, aramıza qalmaqal salmasın. Hardan alım mən buna, təzə yeri, örüşü. Hər yan quru qalıb, bir qarış yerin yüz yiyəsi çıxıb... -Arvadına lazım olanda tükümüzü belə yolur baa-ax.- Anac qaz qanadlarını açıb yığdı, gözlərini süzdürə-süzdürə dedi.
-Əvəzində də heç nə vermir. Arvadın deyilmi? Başa sal, bizə pis baxır, ac saxlayır. Mən boyda qaz, yarı yaşımı keçmişəm, acınnan toyuğa oxşayıram. Arvadın bilsin ki, bunnarın hamısı borcdu üstünüzdə...Mən neynirdim bu qədər balanı, yetim onlardan yaxşı yaşayır. -Erkək qaz boynunu döndərib burdan ora palçıqlı, bulaşıq suda qum yeyən balalarını göstərdi. -Odu bax, acından başlarını sudan çıxartmırlar, qum yeyirlər. Arvadın elədi hamısını, yumurtaları yığıb qoydu bu ayağısürüşkənin altına... Anac qaz: -Neynim, heç özüm istəyirdim ki,-dedi,-üstümə xəlbir keçirdib güclə yatırtdı. Bala saxlamaq vaxtıdımı indi, www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
aclıqdı, odu eey, hamısı qum yeyir. - O da dönüb balalarına baxdı. -Çoxu da heç mənim yumurtamnan deyil.
Qazların səsi həyəti başına götürmüşdü. Arvad birdən süpürgəni götürüb qazların ikisini də döyəclədi: -Bunnar da vaxt tapdı, gör nə hay-küy salıblar. Erkək qaz yenə nəsə demək istəyirdi, süpürgə düz başından dəydi: -Tüpürüm belə yaşamağa, - balalarına sarı getdi, boynunu döndərib yenə Ovçu Əhmədə baxdı. -Aparın hamımızı satın, sizdən qaz saxlayan olmaz. Ya da kəsin, yeyin. Belə yaşamaqdan ölmək yaxşıdı. Ovçu Əhməd tut ağacının dibində oturub mat- məətəl gah arvadına baxırdı, gah qazlara. -Bu ağacı da qurudacam, -dedi, arvad. -Sabunnu su töküb dibinə, qurudacam. Elə eləyəcəm ki, oturmağa bir kölgəlik tapmayasan. Ovçu Əhmədin doğrudan da ağac indi yadına düşdü. İri, qollu-budaqlı tut ağacı idi. Budaqlarında xeyli quş vardı, susub dinləyirdilər. Arvad belə deyəndə ağac
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
tərpəndi, susuzluqdan bərkimiş dibi bir neçə yerdən çatdadı, nəfəs dərib nəsə demək istəyirdi ki, Ovçu Əhməd səhəngi götürüb suyunu ağacın dibinə boşaltdı, ağac dərindən: -Oxqay... -dedi.
VII hekayət... Hər yan ağappaq işıq içindəydi, amma birdən birə hava qaraldı... Çobanəppəyi bayaq günə dikəlib havanı içirdi. Çən- çiskin gəlib havanı qaraldan kimi bürüşüb ləçəklərini üstünə çəkdi... Azca aralı dağbənövşəsi qayanın güneyində fikirli- fikirli dayanmışdı, üstündən çiskin addadıqca nəmlənirdi. Ovçu da atını həmin qayanın tuşunda saxladı. Dörd yanına boylanıb atın yalmanını sığalladı:
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
-Çoban Aykəmin arxacını kimnən soruşaq? Belə tapa bilməyəcəyik... At yedəyində dartınıb oxrandı: -Mən də bilmirəm, bircə yol getmiş olsaydım tapardım. Qayanın dibindən səs gəldi: -Sağa get, Ovçu Əhməd, bax, o bələni aş... Ovçu qayaya sarı əyilib gülümsədi. Bayaqkı çobanəppəyi qayaya söykənib saçaqlarını sallamışdı: -Ovçu... -Çobanəppəyi yenə nəsə demək istəyirdi. -Sən ayaq altda bitdiyinə görə kobudsan, - dağbənövşəsi bir az aralıda özü-öz şehini çırpıb qoxulanırdı, bu sözləri çobanəppəyinə dedi. -Ağıllı danış, mən Ovçudan min yaş böyüyəm,-dedi, çobanəppəyi. Bir kökdən çıxıb beş özəyə ayrılmışdı, beşi də dönüb bənövşəyə baxdı. Bu sözü də hansı özək dedi, nə dağbənövşəsi bildi, nə də Ovçu Əhməd.
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
-Bu il gələnsən, hamı bilir bunu. -Sən gəldin ki, mən varam, sən gedəcəksən, mən yenə qalacam. Sağa get, Ovçu Əhməd, çoban Aykəmin arxacı sağdadı... Sağ bələni aşanda Aykəmin arxacı göründü...Ovçu Əhməd dayanıb tamaşa eləyirdi; həyat öz nizamıyla davam etməkdəydi. Bir az aralıdan çay axırdı, çayın qırağında bir madyan otlayırdı, Ovçunun kəhər atını görüb kəsik-kəsik kişnədi: -Gəl məni dişlə...Gəə-əl!
arxaca çoxlu sərçə uçuşdu. Balası olan da olmayan da balasını səsləyirdi. -Yem tapmışam, dən tapmışam, gəə-əl!... Sonra arxacdakı göy it bir-iki ağız hürdü. -Ovçu dostumuz gəldi. Çoban Aykəm də itin səsindən bildi ki, dosta hürür...
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
VIII hekayət... Göy it başını qollarının üstə qoyub sözlü-sözlü Ovçu Əhmədə baxırdı. Gün batmışdı. Günün batdığına görə səs- küy də yer üzündən işıq kimi çəkilib getməkdə, azalmaqdaydı. Yüngül, çevik yaylaq quşları deyinə-deyinə diblərə çəkilirdilər... Hava qaraldıqca yan-yörədən ətrafa gizli-gizli narahatçılıq yayılmaqdaydı. Yaylağa zil qaranlıq çökdü. Hava buludlu olduğundan ay-ulduz görünmürdü. Kəlin toğlu (yəni buynuzlu, qonur üzlü) başını qoçun buynuzlarına sürtdü: -Dərədən canavar iyi gəlir...! Arxac ocağının qırağındaydılar. Ovçu patavasını qurudurdu. Qoç sürüdən aralanıb mələdi, o da: -Havadan canavar iyi gəlir, -dedi. Çoban Aykəm qonağın narahatçılığını görüb:
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
-Sürü canavar duyub, ona görə mələşir, -dedi, üzünü uzaqdan mağara ağzı kimi görünən dərəyə tutub qışqırdı. -Hey, ağzıyanmış! Sürünün üstünə elə bil su səpdilər. Dincəlib təzədən yatışdı. Səssizlik çökən kimi burma bynuz qoçun tükləri biz-biz oldu. Ovçu Əhməd nəzərlərini qaranlığa dikib gülümsəyirdi. Ona elə gəlirdi ki, çoban Aykəm də bütün canlıların dilini bilir. Elə bu vaxt yuxarı qayalıqlarda canavar uladı. -Auu-u! Tufan qopacaq, ildırım çaxacaq, auu-uuu! Baxtım oyanacaq, sürü bölünəcək, mənim olacaq, au- uuu! Arxacın ətəyindən də göy it hürdü, canavara cavab verirdi: -Yiyəm qara dəmgilli, axsaq qoyunu kəssin, versin mənə, mən yeyim, sən gəl, görüm mənə neyniyə bilərsən?! Canavar yerini dəyişmişdi, başqa yöndən uladı: -Ələ baxan, nökər, sənin özünü də parçalayacam. Mənnən olub, məni tanımayan satqın!
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Çoban Aykəm üzünü qaranlığa tutub yenə qışqırdı: -hey, ağzıyanmış! Ovçu Əhməd gördu çoban Aykəm bundan o yana bir şey anlamayıb: -hürən hansı itdi?-soruşdu. -Göy itdi, başqa itim yoxdu. -Bəs, sürüdəki dəmgilli, axsaq qoyun hansıdı? -Onu neynirsən qonaq? -Kəs onu! -Sən mənim sayılan-sanlı qonağımsan, bu nə sözdü danışırsan. Sənə burmabuynuzlu... -Yox, axsaq qoyunu kəs, ver göy itə. Çoban axsaq qoyunu kəsib göy itə verdi. -Bunu başa düşmədim,-dedi. -Sabah başa düşərsən... www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Elə bil Ovçu Əhmədin bu sözünə bənd idi; ildırım çaxdı, şimşək oynadı, sürü ayrılıb iki yerə bölündü. Iyirminci əsrin şairləri demiş, dərələr gələcəyin şəhərləri kimi uğuldayırdı. -Sürü bölünəcək, ruzum gələcək, au-uuu!... Canavar zil qaranlıqda sürünü körpə quzusunacan görüb ağzını yalayırdı... -Sürümüz bölündü qonaq qardaş, sən bu bölüyün yanında ol, mən o birisinin ardınca gedim. Ovçu sakitcə soruşdu: -Gör it arxacdadımı? İt yox idi, sürüylə getmişdi. Çoban sürünün bölüyünü çox axtardı, tapa bilmədi, qayıtdı. Ovçu Əhməd yenə ocağın qırağında əyləşmişdi. -Gəl otur, gəl, isin, -dedi. -Sürüyə heç nə olan deyil. Olsa itiyini mənnən alarsan. Çoban ocağın qırağında əyləşib təəccüblə Ovçu Əhmədə baxırdı:
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
-Yoxsa qurd ağzı bağlamısan, qonaq?! -Yox, qurd ağzı bağlamağı bilmirəm, amma bir quzunun da burnu qanamayacaq, arxayın ol. Sürü dərənin lap dərinliyində bir qayanın altında özünə yer elədi. Göy it sürünün başına dolanırdı. Canavar qayanın üstündən baxıb uladı. -Kökünü danan köpək, mənnən olub, mənə oxşamayan, səni parça-parça edəcəm! -Sus, yiyəsiz yalquzaq, sən yiyəmin bir axsaq toğlusucan da deyilsən. Canavar yuxarıdan aşağı bir qaya beli də atdandı: -Mənim tayımı sənin yiyən öldürdü, yalqız qaldım, yalquzaq oldum, gəl mənim tayım ol, birgə yaşayaq. İt hürdü, itin bu dəfəki hürməyi yiyəsini köməyə çağırmaq üçün idi... -Yiyəm gələcək indi! -Birini yeyəcəm, qırxını parçalayacam, a-uu-uu! www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Canavar qayadan yerə atdandı, göy it elə göydəcə onun qarnından yapışdı. Dərə aşağı yumarlandılar. Göy it səhərəcən ağzını açıb canavarı buraxmadı. Səhər tezdən iti elə bu şəkildə də tapdılar. Canavar ölmüşdü, göy it də yiyəsini görəndən sonra öldü, elə həmin yamacda da basdırdılar... -Bu yaxşılığın əvəzində sürüdən seç, qırx qoyun apar,-dedi çoban. Elə bu vaxt qara gözlü şişək toğlu mələdi: -Ovçu Əhməd məni götür, tək mən yüz qoyun anası olacam.
Bu yandan da burma buynuzlu qoç mələdi: -Məni də götür, mən də yüz qoyun atası olacam. -Elə bu ikisinə bərəkət, bu ikisi bəsimdi,-dedi Ovçu Əhməd, toğluları alıb yola düşdü.
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Dünyanı su basmışdı, hara baxırdın su...Ailəsiylə gəmidəydi, bütün heyvanlardan da özüylə götürmüşdü, dünyanı su basandan üzürdülər, quruya rast gəlmirdilər. azuqə tükənmişdi, üç-dörd günlük su qalmışdı. Ona görə də fikirləşirdi ki, neyləsin... Qarğa dor ağacına qonmuşdu, kömək eləmək istəyirdi, amma ağlına yeməkdən başqa bir şey gəlmirdi. “Yeməsəm fikirləşə bilmərəm”. Göyərçin başlarının üstündə dövrə vurub yenə qayıdırdı gəmiyə. Yiyəsini belə görüb dinclik tapmırdı. İt için-için zingildəyirdi. Pişik gəmini qoyub qaçmaq istəyirdi, amma hara qaçasan, hər yan sudu, beləcə, pusquda dayanıb fürsət gözləyirdi. İlan da neçə gündü fikirləşirdi, qıvrılmışdı, başını qıvrımından çıxartmırdı... Sərçə Onun dizinin üstə qonub tələsə-tələsə nəsə deyirdi, heç nə anlaşılmırdı. Gəmidə nə qədər canlı vardı, narahatçılıq içindəydi... www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
İlan qəflətən başını qıvrımından çıxardıb: -Torpağı gördüm,-dedi, dor ağacına dırmaşdı ki uzaqlara baxsın.-Torpaq gözümə göründü, axtarmalıyıq. Leylək dedi: -Axtarmağa mən gedim... O: -Yox,-dedi,- sən yaz quşusan, dözə bilməzsən. Bayquş dedi: -Mən gedim. -Yox, sənin qanadın ağırdı, gedib gəlməyin uzun çəkər.
Sərçə dedi: -Mən gedim. Sərçəyə fikir verən olmadı. O, sərçəni ovcuna alıb sığalladı: -Qarğa getsin, -dedi. - Qarğanın üzü bərkdi. Getsin qurudan xəbər gətirsin. www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Qarğa uçmağa hazır idi, amma bilmirdi, hansı yönə uçsun. -Hansı səmtə uçum? -Bütün səmtlərə uç. Qanadın kəsənəcən get. Bəlkə qohumlarına da rast gəldin. İlan quyruğu üstə qalxmışdı. -Uğur olsun, get tapacaqsan! Qarğa gündoğana doğru uçdu. Aradan nə qədər keçmişdi bilən yox idi. Hər yan su, göz işlətdikcə su... Qarğa yorulub əldən düşsə də gecə-gündüz qanad çırpırdı. “Bəlkə qohumlarını da tapdın” Onun bir bu sözü yadındaydı, ona görə də var gücüylə uçmaqdaydı... Dan yeri sökülürdü... Birdən birə dənizin havası dəyişdi. Yorğunluqdan qarğanın halı özündə olmasa da dəniz havasının dəyişməsini hiss etdi, ayılan kimi oldu. Uzaqdan bir dağın zirvəsini gördü. Qışqırmaq istədi səsi çıxmadı. Qanadlarına güc verdi, bir dağla üz-üzə gəldi,
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
uçub dağın zirvəsinə qondu. Bir yarısı çəmənlikdi, bir yarısı qayalıqlar... Dincini alıb qayıtmalıydı. Qayadan qayaya qona-qona yamaca gəldi. Gəldi, bir öküz leşinin üstünə çıxdı. Başladı yeməyə... Aradan nə qədər keçmişdi yenə heç kəs bilmirdi. Qarğa leşdən o qədər yemişdi, toxluqdan artıq yadında heç nə qalmamışdı. Yenə yeməkdəydi, ona görə də qayıtmadı. Gəmidə narahatçılıq böyümüşdü. Bayquş Ona dedi: -Qarğanı göndərməkdə səhv etdin. Gərək üzübərk olanı göndərməyəydik. -Bəlkə başına bir iş gəlib... -Dovşan dedi, titrəyə- titrəyə. İlan neçə gündü yenə qıvrımından başını çıxartmırdı. Günlərin birində ayılıb başını çıxartdı: -Yenə torpağı gördüm, qarğanı da üstündə. Göyərçini göndərdilər...
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Göyərçin qarğa uçan səmtə uçub gözdən itdi. Yorulmadan qanad çaldı, günlərin birində torpağı gördü. Qarğa yenə leş yeyirdi. Özü də o qədər kökəlmişdi ki, qanadları özünə dar gəlirdi. Heç nə demədən qanadı üstə geri döndü... Beləcə, Onun gəmisini quruya gətirib çıxartdı... Ona görə də göyərçin bütün zamanların sınaqlı, sayalı quşudu...
***
X hekayət... Vasvası (nağıl-film)
www.kitabxana.net – Milli Virtual Elektron Kitabxana 2016
Mövlüd Süleymanlı “And olsun, əsrə…”
Şeytan balasıyla gizlənpaç oynayırdı. Dünyanın nə vaxtıydısa yuxarıda Tanrıdan, aşağıda Adam Atadan başqa heç kəs yox idi. Tanrıyla Adam Atanın arasında ana-bala oyun çıxar- dırdılar. Anası gözlərini yumurdu, balası gizlənirdi, balası yumurdu anası gizlənirdi. Amma gizlənməyə yer tapa bilmirdilər. Şeytanın əlindən harda, nece gizlənmək olar? Şeytanın anası gözlərini bir də yumdu. Balası ora baxdı, bura baxdı,gördü dağın ətəyiylə çay axır, suyu köpüklənib, üstü qabarcıqlarla doludu; “hopp” eləyib suyun köpüyünə qarışdı, qabarcıqların birinə girib gizləndi. Anası gözlərini açan kımi balasını gördü: -Görünürsən, -dedi, - hər yerin görünür. Şeytanın balası sürüşüb su köpüyünün lap qatı yerinə girdi. Çay şeytanın qorxusundan dartınıb, gərilib başını daşlara vurdu. Suyun köpükləri bir yerə yığışmışdı, elə bil güclü külək əsirdi. Əslində külək yox idi. Şeytanın havası hər yeri bürümüşdü. Anası dedi: -Görükürsən...dalın görükür.
|