Cəfərova Gülbahar Şahin qızı (magistrantın s a. a. )

Poladın istehsalı. Çuqunun tərkibində olan Mn, Si, C, P, S birləşmələri qaz halında 
çıxarmaqla polad almaq olar. İstehsal prosesində poladın xırdalanmış qırıntılarından, 
emala olunmuş çuqundan, oksidləşdirici kimi oksigendən (𝑂
2
) və ya texniki üsulla 
təmizlənmış oksigendən (𝑂
2
) istifadə ounur.
Poladı üç üsulla istehsal edirlər.
Konvertr üsulu. Bu üsul 1952-ci ildə Avstriyada tətbiq olunub. Poladistehsalının 
60%-ə qədəri konverter üsulu ilə istehsal olunur. Bu üsulun üstünlükləri həm yüksək 
keyfiyyətli məhsul istehsalı, həm də iqtisadi cəhətdən sərfəli olmasıdır. Konvertr 
üsulu ilə poladın əridilməsi Bessemer və Tomas üsullarına bölünür. Polad istehsalı 
üsullarının demək olar ki, hamısı eyni, ikimərhələli sxem üzrə gedir. Əvvəlcə çuqun 
əridilir, sonra isə çuqundan polad alınr. Konvertr üsulunun bir sıra müsbət tərəfləri 
vardır; 
1. Alınan poladın yüksək keyfiyyətli olması; 
2. İqtisadı cəhətdən səmərə; 

---

21 
3. Marten üsulu ilə alınan poladdan 10 dəfə məhsuldar; 
4. Qırıntıların təkrar istifadəsi; 
5. Üsulun aparıldığı texnologiyanın sadə olması.
Marten üsul. Ən geniş yayılmış istehsal üsulu marten üsuludur. İlk dəfə 1864-cü 
ildə Fransada, Marten tərəfindən alınmışdır. İstehsalın 70-80% -i bu üsulla aparılır. 
Əridilmə marten sobalarında aparılır. Yanacaq kimi maye və qaz yanacaqlardan 
istifadə olunur. Sobada polad istehsalı üçün çuqun, metal qırıntıları, əhəng daşı 
istifadə olunur. Əsasən paslanmayan poladın alınmasında istifadə olunur. Marten 
üsulunun çatışmayan cəhəti proseslərin uzun muddət davam etməsi və baha başa 
gəlməsidir. Həmçinin texnologiyanın mürəkkəb olması.
Polad alətlərin alınmasında poladı marten üsulu ilə alırlar. İstehsal prosesi iki cür 
olur;erkən istehsal prosesi və filiz prosesi. Filiz prosesi iqtisadi baxımdan daha 
səmərəli hesab olunur.