Cilt/Volume: 4, Sayı/Issue: (Nisan/April 2022) mrtyu: HİnduiZM’de öLÜm sevinç aksiN
Yüklə 364,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
• Sevinç AKSİN - Canan SEYFELİ •
| 220 | yok eden hastalıklara dönüşür. Böylece yaratılmışların ölümsüzlüğü sona ermiş ve ölümlülük kazanmış - lardır, ancak tanrısal özelliklerinin hepsini kaybetmemişlerdir. Ayrıca ölüm ve yaşam döngüsü bu kayıp için bir kefaret sayılmıştır. Brahma, varolan tüm canlılarda açgözlülük, kin, kıskançlık gazap gibi insanın vücudunu etkileyen duyguların olduğunu ifade eder. Canlıların kalplerinde yeniden doğmalarını sağlayacak arzu ve öfke olacağından ölüm bir yok oluş olmayacaktır. Brahma evrendeki canlıların yok edilmesiyle Mrtyu ’nun kendi darmasını takip edeceğini söyler. 27 Böylelikle ölüm tanrıçası Mrtyu , yeniden yaratılış için ölüm görevini üstlenir. 28 Ölüm fikrinin kökenine dair mitoloji bir yandan başlangıç zamanında neler olup bittiği ile ilgili bilgi verirken öbür taraftan insanın neden ölümlü bir varlık olduğunu açıklar. 29 Hindu felsefesinde ölüm ile yaratılıştaki çeşitlilik arasında da bağ kurulmuştur. Buna göre evrenin ya - ratılışında ölümle (açlıkla) çeşitliliğin var olduğu düşüncesi vardır. Yaratılış öncesindeki yokluk ve sadece “Mutlak Bir”in var olması, ilk dönem kutsal metinlerde açıktır. Bu, evrensellik diye tanımlanmıştır ve yokluğun yok olmasıyla, yani ölümüyle yaratılışın meydana geldiği düşüncesi söz konusudur. Aslında bu düşünce, yaratılış öncesindeki “Mutlak Bir” ile ölüm (açlık) fikrini yorumlama ve birleştirerek birbirine uygun hale getirme çabasıdır. Burada ölüm yine yok oluş değildir ve evrenselliğin ölümü 30 evrensel bilin - cin (Mutlak’ın bilincinin) geçici olarak ortadan kalkması anlamındadır 31 . Ortadan kalkma, aktif ve pratik amaçlarda etkin olan bilincin kaybolması anlamındaki dünya ölümü ile paralel ve eşdeğer olduğu düşünül - müştür. Dolayısıyla bu bir yok olma değil metafiziksel anlamda bilincin kendini geri çekmesidir. Mutlak ise uzay, zaman, mekân gibi yaratılmış unsurlardan arınıktır, bu nedenle O’nda çokluk ve çeşitlilik tezahür etmez. Tezahürün gerçekleşmesi içinse mrtyu , yani ölüm ve ölüm prensibi gerekir. Bu yaratılış fikrinde ölüm, bedensel yok oluş anlamında değil tanrısal alemin doğuşu anlamındaki ölüm ilkesidir, metafiziksel - dir. Yaratılış, içinde maddi evrenin tohumunu barındıran evrensel tohumla (Hiranyagarbha) gerçekleşirken Mutlak bilinç ölüm ilkesiyle geçici olarak geri çekilir. Bu evrenselin yeni tezahürüdür 32 . Evrensel tohum (Hiranyagarbha) varoluşun potansiyel halidir ve evren, canlı ve cansız varlıklar ondan meydana gelmiştir. 33 Tohum yaratılış öncesi “Mutlak Bir”i ifade eder ve tüm yaratılmışların özüdür. Evrensel tohum ve ondan tezahür eden evrensel çeşitlilik banyan ağacı ve tohumu ile sembolize edil - miştir. Banyan ağacı küçücüktür, ama göklere yükselen devasa bir ağaçtır 34 . Tohumuna bakıldığında, hatta kesildiğinde içinde bu ağacı gösteren bir şey bulunamaz. Kendisinde çeşitliliği barındıran Hiranyagarbha da aynı şekilde çeşitliliğin potansiyel tohumudur 35 . Başka bir benzetme ayna benzetmesidir. Bu, aynı za - manda çokluk ve çeşitliliğin yanılsama olmasıyla da ilişkilidir. Kişi ve aynadaki yansıması yaratılışta asıl gerçeklik olan evrenin özne, canlıların ise nesne olmasına benzetilir. Kişinin aynadaki yansımasını kendisi zannetmesinde olduğu gibi dünya hayatında insanlar asıl gerçekliğin nesne (canlılar) kendilerinin ise özne olduğu yanılgısına kapılır. 36 Dolayısıyla yanılgı, asıl gerçekliği algılayamama, yıkım ve ölümdür. Ölüm ise sonsuz gerçekliğe değil yeniden dünyaya doğum döngüsü anlamına gelir. Yaratılışta ise Mutlak’ın konu - munun bu tersine çevrilmesi, tek tohumdan yaratılmış çokluğa geçiş mrtyu , yani ölümden doğuşa geçiştir. Mutlak’tan uzay, zaman, neden tezahür ederken bilinçten maddeye dönüşme olur. Benlik, aynada olduğu gibi kendini görür ve öteki olarak algılar. Bu yaratılıştır. Yaratılış, evrenin Benlik’in bir nesnesi haline gel - mesi, öznenin nesne olmasıdır. Bu yanılgı halinden kurtularak bilincin kendi Öz’üne dönüşü, yaratılışın ve yaşamın nihai amacını oluşturur 37 . Yaşam ve ölüm, yani döngü kozmosun kendini gerçekleştime amacına 27 The Complete Mahabharata: Drona Parva , thk. Ramesh Menon, çev. S. B. Pillay (New Delhi: Rupa, 2014), Canto 52. 28 Wendy Doniger, Hindu Myths (London: Penguin Books, 1975), 26. 29 Mircea Eliade, Mitlerin Özellikleri (İstanbul: Alfa Mitoloji, 2016), 24. 30 Heinrich Zimmer, Hint Sanatı ve Uygarlığında Mitler ve Simgeler , ed. Josebh Campbell, çev. Gül Çağalı Güven (İstan - bul: Kabalcı Yayınevi, 2004), 56. 31 Krishnananda, Brihadaranyaka Upanishad , 52. 32 Krishnananda, Brihadaranyaka Upanishad , 53. 33 Pradnya Konarde, Evolution of Matsya : A Study (Pune: Tilak Maharashtra Vidyapeeth, 2010), 34-36. 34 Swami Krishnananda, The Essence of The Brihadaranyaka Upanishad (Sivananda Ashram, Rishikesh: The Divine Life Society, 1977), 13. 35 Krishnananda, Brihadaranyaka Upanishad , 54. 36 Krishnananda, Brihadaranyaka Upanishad , 56,57; Krishnananda, The Essence of The Brihadaranyaka Upanishad , 28. 37 Hatice Çiçek Avcı, Vedanta Sistemi Çerçevesinde Hinduizm’deki Mistik Unsurlar (Bursa: Uludağ Üniversitesi, Dokto - ra, 2019), 58. |