Collection b

MAY 
2023
ISSN: 2181-3558
 
67 
INTEGRATSIYALASHGAN TA’LIM VA TADQIQOTLAR JURNALI 
JOURNAL OF INTEGRATED EDUCATION AND RESEARCH
kerakki, ya'ni, ko'ptok noaniq irg'itilgandan kegin xalqaga urilib qaytganida ham 
uni o'z nazar doirasida tutishi kerak. Hamda markaziy ikki o'yinchi dastlabki baxs 
to'pni tashlayotganda, jarima to'pi otilgandan so'ng to'pni o'zida olib qolish uchun 
baxs olib boradi. Oldidagi o'yinni boshqaruvchini ikki yonida yon o'yinchilar 
hujum uchun ikki yonni egallaydilar. Bu o'yinchilar yuqori yon o'yinchilar 
(KRAY) deb yuritiladi. Bu o'yinchilarning vazifasi o'yinni boshqarayotgan o'yinchi 
(yani Razvadayushiy) ga yordam berish hamda,hujumda o'rta maydondan, uch 
ochko'li zo'nadan to'pni otishlari va tezlik bilan ikki qadam qilib hujum 
uyishtirishlari lozim. Agarda raqib to'pi omatsiz yakunlanib o'z jamoasi tomonidan 
egallangan bo'lsa ikki yon tomondagi kray o'yinchilar o'z shiti tomonga tezlik bilan 
yugurib shitga to'pni tashlashi va hujumda ko'proq uyishtirishi talab qilinadi. 
Basketbo'lda o'yinni boshqaruvchining (razvadashiyning) vazifasi. Ushbu 
vazifani bajaruvchi o'yinchi to'pni muntazam olib yurish, zo'naga kirib borish, 
Hujum uyushtirishni tashkil qilish, o'yinda boshqaruvchilik, o'z jamoadoshlari 
bilan birgalikda hujumni uyushtirgan xolda ochiq turgan jamoadoshiga to'pni 
oshirish va xujum qilish xisoblanadi. Asosan razvadayushiy yuqori markazda 
o'ynab, boshqarish ishlarini bajaradi. Hujum jamoani asosiy va xal qiluvchi 
funksiyasi bo'lib,uni taktik jixatdan puxta rejalashtirish, tashkil qilish va amalga 
oshirish har bir hujum harakatini hamda butun o'yin jarayonini foydali natija bilan 
yakunlash uchun imkon yaratadi. Bu xolat ko'proq boshqaruvchining zimmasida 
bo'ladi.Hujum taktikasi qanchalik serqirra bo'lsa, taktik psixo usullar xajmi ko'p 
bo'lsa taktik bilim va ko'nikmalar doirasi keng bo'lsa,qulay va foyda keltiruvchi 
usullarni tanlash hamda ularni qo'llash imkoniyati shunchalik samarali kechadi. 
Hujum taktikasi individual, guruhli va jamoa harakatlaridan iborat bo'ladi. 
Psixologiyada Individual yondashish yosh sportchini eng muhim omili 
xisoblanadi. Individual harakatlarga asosan har bir o'yinchi maydonda kechayotgan 
vaziyatni bilishi, uni o'z vaqtida payqashi va jamoa oldiga qo'yilgan taktik vazifa 
doirasida foydali natija keltiruvchi shaxsi (individual) xarakat qobiliyatini 
namoyish etishi lozim. 
Psixologik tipni aniqlash uchun yosh sportchilarni Ayzenk testi olinadi. Test 
insonning pedagogik jismoniy qobilyatlarni aniqlashda qo'l keladi. Temperament 
bu odam tug'ilganda qa'bul qilingan narsadur.Xususiyatlar, xulq atvor motivlari va 
genetik xususiyatlarga ega bo'lgan ko'nikmalar xisoblanadi. Inson xarakteri tajriba 
bilan rivojlanadi. Temperament tipini aniqlash asosida bolaga mashg'ulot 
jarayonini to'g'ri tushuntirish, mashg'ulot o'tish bilan yosh sportchi to'g'ri eshitadi, 
tushinadi va tez o'zlashtira oladi.
TADQIQOT METODOLOGIYA 
Basketbolda ham boshqa ko'pgina o'yinlarda bo'lgani singari sportchining 
o'rni beqiyos ahamiyatga egadir. Zamonaviy basketbolda hujum eng o'tkir quroldir. 
Ma'lumki, o'yin jarayonida 5 tadan o'yinchi maydonda harakatlanadi. 
Basketboldagi individual reaksiya va taktik fikr qilish, maydonda jamoaviy 
harakatlanish yosh sportchining psixologik tipiga ham bog'liq. Bunda yosh 
sportchilarning qobiliyatlari aniqlanib, hujumda taktik joylashtirilib, maxsus 

---