Conference Paper · March 023 citations reads 163 authors

Üst Təbaşir çöküntüələrinin yeraltı suları. 
Təbaşir çöküntüləri içərisində ən çox sululuğa incədənəli 
qumdaşları, əhəngdaşları, cəhrayı və yaşımtıl boz rəngli mergellər və qranitlər malikdir. Təbaşir çöküntüləri 
içərisində Kampan mərtəbəsi litoloji olaraq gillərdən, qumdaşlarından, mergellərdən, nadir hallarda isə 
dolomitləşmiş əhəngdaşlarından təşkil edilmişdir. Bu çöküntülərə qazılmış quyuların debiti, eləcə də bu suların 
yatma dərinliyi haqqında çox az məlumat mövcuddur. Ona görə də Üst Təbaşir çöküntülərinin hidrogeoloji 
şəraiti ətraf ərazilərin məlumatlarına əsasən səciyyələndirilir.
 

---

"
Multidisciplinary Studies of the Turkish World
", dedicated to the 125
th
anniversary of
Amin Abid Gultekin 
The 25
th
 of March ISBN: Eskishehir / Türkiye
---267--- 
Koun mərtəbəsi – litoloji olaraq nazik mergelli əhəngdaşları, qumdaşları, alevrit laycıqları ilə zəngin olan 
qalın gil təbəqələrindən ibarətdir. Kəsilişdə iştirak edən ayrı – ayrı layların qalınlıqları 0,1 – 0,25 m – dən artıq 
olmur. Mərtəbənin çöküntüləri zəif sululuğa malikdir. Müxtəlif dövrlərdə qazılan hidrogeoloji quyuların 
debitləri 0,2 – 0,3 l/san – dir. Kimyəvi tərkibinə görə hidorkarbonatlı və kalsiumlu olaraq, 0,7 q/l quru qalıqla 
səviyyələnir. 
 Paleogen çöküntülər kompleksinin sululuğu. 
Bu çöküntülər rayonun şimal hissəsində dağlıq 
ərazilərdə inkişaf etmişdir. Kompleksin daxilində litoloji nöqteyi nəzərdən daha çox sabit tərkibə malik olan 
iki fasiya qeyd edilir. Çöküntülər əsasən maykop lay dəstəsinə aid edilir. Maykop lay dəstəsinin çöküntüləri 
xırda saçaqvari çatlılığa malik və qumdaşı laycıqları olan gillərdən ibarətdir. Çöküntülər arasında mövcud olan 
qumdaşı laycıqları yeraltı suların zəif də olsa formalaşmasında əsas rol oynayırlar. Qumdaşları incə təbəqəli, 
aşınma zonalarında yüksək çatlılığa malikdirlər. Bunların yer səthinə çıxdığı ərazilərdə onların atmosfer 
çöküntüləri ilə qidalanması üçün əlverişli şərait mövcud olduğuna görə zəif olsa da sululuğu əsasən səthi 
hidrogeoloji xəritəalma ilə öyrənilmişdir. Həmin xəritələrdən relyejin aşağı mütləq yüksəkliyə malik 
sahələrində bulaqlar, su sızmaları və bataqlıqlar qeyd edilmişdir. Bu göstərilən su çıxışlarından götürülən su 
nümunələrinin kimyəvi tərkibi onların sulfatlı, xloridli, natriumlu tipinə aid olunurlar.
 
Qeyd edək ki, maykop lay dəstəsinin qumdaşlarında həm də mineral kükürdlü sular da geniş yayılmışdır. 
Kükürdlü suların minerallaşması 1 q/l – dən 8,5 q/l qədərdir. Bu sularda hidrogen sulfidin miqdarı 7 – 8 mq/l 
– dən 12 – 13 mq/l qədər dəyişir.