ÇÜtad çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi Cilt , Sayı Aralık 2018

ÇÜTAD  

Çukurova Üniversitesi  

Türkoloji Araştırmaları Dergisi

 

Cilt 3, Sayı 2 

Aralık 2018 

 

13 

 

differs from Müştak Bey, in his lechery. Other commonalities of the 

works are that their use of traditional narrative styles and their aim to 

be one of the first examples for Western style writing in their 

respective areas. Other than the similarities that were touched upon, 

the mentality behind the texts and the relevance of them being written 

in a transitionary era to the differences between purposes of the 

writers and the outcomes are examined. 

Key words: 

Şinasi, Recaizade Mehmet Celâl, Şair Evlenmesi, Hayal-i 

Celâl, comparative literature. 

GİRİŞ 

Tanzimat edebiyatı, Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatının 

ilk  safhasını  oluşturmaktadır. Batılılaşma  mevcut  yönetim  tarafından 

belirlenmiş  siyasi bir hedef olsa da etkileri toplumun her kesimi ve 

kurumunda olduğu gibi edebiyatta da görülür. Edebiyat Batılılaşmanın 

yaşanma biçimini  yansıtan,  tartışan, olması  gereken  biçimi hakkında 

modeller sunan, yanlış örnekler üzerine eleştiri getiren ve nihayetinde 

her  durumda  Batılılaşmanın  yaygınlaşmasına  da hizmet  eden  önemli 

kurumlardan biri olarak karşımıza çıkar. Bu dönemden itibaren Türk 

edebiyatı Batılı olarak nitelediği türlerde Batılı bir tarzı benimseyerek 

ilk örnekleri vermeye çalışır. Örneğin Batılı anlamda ilk tiyatro metni 

veya  roman  gibi  tanımlamalar  bu  amaçla  yapılırlar.  Bu  durum  Türk 

edebiyatının  kendini  Batıyı  esas  alarak  konumlandırma  ve  onun 

ölçülerine  göre  değerlendirmeye  başladığının  bir  işaretidir.  Ancak 

bilindiği üzere bizim kendimize ait bir tiyatro ve hikâye geleneğimiz 

mevcuttur. Hacivat-

Karagöz, orta oyunu ve meddahlık diğer taraftan 

halk  hikâyeleri,  mesneviler  ve  on  dokuzuncu  yüzyılda  kendini 

gösteren Tıflî hikâyeleri bunun örnekleridir. Tanzimat döneminde eser 

veren yazarlar yüzlerin

i Batıya dönmüş olsalar da aslında bir taraftan 

kendi kökleriyle olan bağlarını da korurlar ve buradan da etki almaya 

devam  ederler.  Edebi  ürünlerin  bir  geleneğin  parçası  olduğu 

düşünülürse eserlerin kendinden önce yaratılmış eserlerle olan bağını 

bir  şekilde  koruması  ve  onları  dönüştürüp  değiştirerek  gelişimine 

devam etmesi beklenen doğal bir süreçtir. Ancak ülkemizde bu süreç 

doğal seyrine bırakılmadığı, türlü müdahalelerle kesintiye uğratıldığı 

ve      geçmiş  terk  edilmesi,  unutulması  gereken  bir  unsur,  yeninin 

tesisini  geciktiren  bir  engel  gibi  algılandığından  geçmiş  veya  yerli 

olan başarılı bir biçimde dönüştürülemez. Metinlerarasılığın sanatçılar 

tarafından  sıkça  kullanıldığı  ve  araştırmacılar  tarafından  da  dikkatle 

irdelendiği günümüzde metinler arasındaki diyaloğun ve dönüştürme 

faaliyetinin  önemi  daha  iyi  anlaşılmaktadır.  Küreselleşme  ve 

teknolojik gelişmelerle birlikte dünyamızın gittikçe küçülmesi ve her 

türlü  sanat  eserine  ulaşımın  kolaylaşması  ve  beraberinde  tercüme 

faaliyetlerinin de hız kazanması bir metot olarak metinlerarasılığın ve 

---