ÇÜtad çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi Cilt , Sayı Aralık 2018



Yüklə 392,6 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə25/28
tarix01.01.2022
ölçüsü392,6 Kb.
#50758
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   28
şairi evl

ÇÜTAD  

Çukurova Üniversitesi  

Türkoloji Araştırmaları Dergisi

 

Cilt 3, Sayı 2 



Aralık 2018 

 

32 



 

roman olarak nitelemektedir

19

. Ancak etrafta 



örnek  alacağı  Batılı 

tarzda yazılmış bir roman örneği olmayışı onu el yordamıyla ve halk 

anlatı geleneğinden gelen özelliklerin etkisinde yazmaya iter. Eser bu 

haliyle romana giden yolda önemli bir gayreti ifade etmekle birlikte 

bir deneme veya girişimi çok fazla aşamaz. Eserde halk anlatılarının 

veya  tiyatrosunun  etkileri  oldukça  fazladır.  Metnin  çok  büyük  bir 

bölümü  kahramanların  karşılıklı  diyaloglarından  oluşur.  Bu  sebeple 

eser bir romandan çok sahnelenmeye müsait bir tiyatro metni gibidir 

ve birçok öz

elliğinin yanı sıra bu açıdan da Şair Evlenmesi’ne benzer. 



Hayal-i Celâl’de üslup bahsi içinde dikkati çeken en önemli 

özellik  anlatıcının  entrikayı  kurgularken  çok  titiz  bir  planlamaya 

gitmemesidir. Okuyucu Muttali Efendi’den Şeyda’yı hizaya getirecek 

ham


leler  beklerken  bu  konuda  istenen  başarı  sağlanamaz  ve 

okuyucunun  beklentileri  karşılanamaz.  Muzır  bir  tavır  sergileyen 

anlatıcı  Şeyda’yı  hanımların  insafına  terk  eder  ve  o  da  okuyucuyla 

birlikte  Şeyda’nın  düşüşünü  büyük  bir  zevkle  izler.  Bu  haliyle 

Mehmet  Celâl ne Ahmet Mithat gibi didaktik  ve kontrolcü ne de 

Recaizade  gibi planlı, incelikli ve titizdir. Olaylar akışına bırakılmış 

gibidir. 

Eleştiri  her  iki  eserin  de  ortak  özelliklerinden  biridir. 

Anlatıcılar  alay  yoluyla  eleştirmeyi  tercih  ederler.  Mehmet Celâl bu 

amaçla ironiden faydalanır. Şeyda Bey’in tasvirinin yapıldığı kısımda 

bu kendini açık bir biçimde belli eder

20

. Anlatıcı alay etmek için başka 



yollara  da  başvurur.  Şeyda,  Zekavet  Hanım’a  duyduğu  aşkı  ifade 

etmek üzere bir mektup yazıp Arap cariyesiyle yollar. Ancak Zekavet 

Hanım  mektubu  yırtar  ve  cariyeyi  de  kapı  dışarı  eder.  Dışarı  atılan 

cariyenin  durumu  anlatıcı  tarafından  oldukça  süslü  bir  üslupla 

                                                           

19

 



Yazar,  eserinin  sonuna  düştüğü  notta  kaleme  aldığı  metnin  türü  için  şu 

cümleleri yazar: “Ben tasvir ve tahrir edip de tab ve temsili ile enzar-

ı 

umumiyeye  arz  eylediğim  böyle  bir  “romana”  yani  hikâye-i musavvereye 



“Hayal-i Celâl” 

namını verdiğime doğrusu teessüf etmedim desem  yalan olur. 

Halbuki bu teess

üfüm  kendi  efkârımca  şu  “romanı”  fena  tasvir  etmiş  olup  da 

ihtimaldir ki ta’n ve tarize uğrayacağı korkusundan arız oldu zannolunmamalıdır 

(s.211)”. 

20

 

“…hele  giydiği  kısacık  bir  ceketle  paçası  yırtmaçlı  pantolonu  ve  bunlara 



benzeyen  diğer  şahane  giysileri  gönül  okşayan  endamına  uygun  biçilmiş 

kaftanlar  olmalarıyla  hayliden  hayli  yaraşırlardı.  Şimdi  bu  nazlımı  şu  uyumlu 

kıyafetle  görenler  nasıl  güzelliğinin  hayranı  olmazlar  bilemeyiz!”(s.29). 

Yukarıdaki  alıntıda  da  görüleceği  üzere  anlatıcı  ironik  bir  dil  kullanarak 

kahramanıyla alay eder ve Şeyda’nın pejmürdeliğini bu yolla eleştirir. 




Yüklə 392,6 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   28




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin