Gidrotermal suvlar. Dunyoning turli mamlakatlarida yer ostidan issiq suvlar
chiqadi, chunki Yerning ichki qismida modda harorati chuqurlikka to`g`ri
mutanosibdir. Yerning ichki qismidagi modda harorati aniq o`lchanmagan bo‘lsa-
da, haqiqatga to‘g‘ri keladi. Quyidagi jadvalda va grafikda turli chuqurliklardagi
haroratning mo‘ljallangan qiymatlari keltirilgan. Ma‘lumki, Yerning tashqi
qobig`ida o`rtacha geotermik gradient 20
km K ga ( ya‘ni chuqurlik 1 km. ga ortsa,
harorat 20 K ga ortadi) teng.
52
Chuqurlik, km Harorat, K 0 287 10 400 33 700 100 1200 200 1700 300 2000 400 2200 600 2500 800 2800 1000 3000 1500 3500 2000 3800 2500 4100 2900 4300 3000 4500 3500 50 00 4000 5500 4500 5800 5000 6000 5500 6200 6000 6300 6371 6400 Bunday gidrotermal suvlar dunyoning Islandiya, Afrika, Kamchatka,
Kavkaz, O‘rta Osiyo va boshqa joylarida ko‘plab kuzatiladi. O‘zimizning
Respublikamizda Namangan, Buxoro va Navoiy viloyat (Xatirchi tumani, Oltinsoy
qishlog‘i) larida ham ko‘plab mavjud. Issiq suvlar 1000-10000 metrdan ortiq
chuqurlikdan chiqadi, suvning harorati 303 K dan 370 K gacha yetadi.
53
O‘rta Osiyoning issiq va qaynoq buloqlari o‘rganildi va suvning doimiy
haroratiga asoslanib, ular quyidagi guruhlarga bo‘lindi:
