DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI Qeyd etdiyimiz fonetik hadisəyə Kül-tigin abidəsində də rast
gəlmək mümkündür.
Üçünc Yəgin Silik bəgin gedimlik torık ot binin təgdi, ol at
anta ölti: tərcüməsi: Üçüncü dəfə Yəgin silig bəyin geyimli kəhər
atını minib hücum etdi, o ot orada öldü (1, səh. 76)
Komuğı biş otuz sülədimiz, üç yegirmi sünüşdimiz tərcüməsi:
Cəmi iyirmi beş dəfə qoşun çəkdik. (1, səh.73).
Tokuz oğuz bəgləri, bodunı, bu sabımın edgüti esid katığdı
tinlə! Tərcüməsi: doqquz oğuz bəyləri, xalqı bu sözümü yaxşıca
eşit, möhkəmcə dinlə! (1, səh. 72).
Pürkiz koğan türkimiz bodunımız erti. Bilmədügin.
Tərcüməsi. Türkiş xaqan türkünüz, xalqımız idi bilmədiyi. (1,
səh. 73)
Sonuncu nümunəyə diqqət yetirsək görərik ki, bilmədügün
sözü müasir ədəbi dilimizdə işlənən bilmədiyin sözüdür. Abidədə
işlənən sözlə müqayisə etdikdə aydın olur ki, sözdə işlənmiş şü-
hudi keçmiş zaman şəkilçisi dı
4
– dü
4
– formasında işlənmiş, y
bitişdiricisi isə g samiti ilə ifadə olunmuşdur.
6. k>g. k səsinin g səsi ilə əvəzlənməsi hadisəsi
Bu hadisə dialekt və şivələrimizdən əsasən cənub qrupu dia-
lekt və şivələrinə aiddir. Qeyd etdiyimiz hadisəyə bir neçə sözdə
qapalı e/ü saitlərindən və bəzən də o səsindən əvvəl təsadüf olunur.
Naxçıvan Muxtar Respublikasının Naxçıvan, Ordubad, Culfa və
Şahbuz dialektlərində bu fonetik hadisəyə daha çox rast gəlinir.
Məsələn: geçi, geçmiş, geşdi, geşniş, gobud və s. (2. səh. 185) bu
kimi sözlərdə söz önündə k səsinin yerinə g samiti işlənir. Eyni
vəziyyətlə Kül-tigin abidəsində də rastlaşırıq, lakin bu abidə də
k>g əvəzlənməsi ilə söz sonunda rastlaşırıq. Məsələn Umay təg
ögim katun kutuna inim Kül tigin ər at bultı.Tərcüməsi: Ulmaytək
anam xatunun bəxtinə kiçik qardaşım Kültigin igid adın qazandı.
