D. R. Abdikarimova, G. M. Bekimbetova

Baholash obyektlari jumlasiga 
quyidagilar kiradi:
• intellektual mulk obyektlari va qonun hujjatlarida fuqarolik 
muomalasida bo‘lishi mumkinligi belgilangan boshqa 
fuqarolik huquqlari obyektlari
• 
shaxsning mol-mulkini 
tashkil etuvchi ashyolar 
majmuyi, shu jumladan 
muayyan turdagi (ko‘char 
yoki ko‘chmas) mol-mulk
• 
alohida moddiy obyektlar 
(ashyolar)
• mol-mulkka yoki mol-mulk 
tarkibidagi ayrim ashyolarga 
bo‘lgan mulk huquqi va boshqa 
ashyoviy huquqlar
• talab qilish huquqlari, 
majburiyatlar (qarzlar); ishlar, 
xizmatlar, axborot
1.2-rasm. Baholash obyektlari
1
.
1
 Mualliflar tomonidan tayyorlandi.

---

15
Tashkilotning mulkiy majmua tarkibiga uning maqsadlari yo‘lida 
xizmat qiladigan, xo‘jalik ishlarini yuritish uchun zarur bo‘lgan, 
foyda olishga xizmat qiladigan mulkning barcha turlari, shu bilan 
birga, ko‘chmas mulk (yer maydoni, bino, inshootlar), mashinalar, 
asbob-uskunalar, boshqa transport vositalari, inventarlar, xomashyo, 
mahsulot, mulkiy majburiyatlar, qimmatbaho qog‘ozlar, nomaterial 
aktivlar,  intellektual  xususiy  mulk  obyektlari,  firmaning  nomi, 
xizmat belgilari, patentlar, litsenziyalar, yangiliklar, tovar belgilari 
kiradi. Shuning uchun mulkni baholashda baholovchi tashkilotni 
uning xususiy kapitali qiymatini aniqlagan holda, umumiy tarzda 
va mulkiy majmuaning ayrim qismlarini (aktivlar va vazifalarni) 
alohida baholaydi.
Mulkni baholashda tashkilot yuridik shaxs bo‘lgan holda bir 
vaqtning o‘zida xo‘jalik subyekti bo‘lishi ham mumkinligini 
hisobga olish lozim. Shuning uchun obyektni baholash jarayonida 
ma’lum yuridik huquqlarning mavjudligini ham nazarda tutish 
lozim. Bu mulkning baholash obyekti sifatidagi o‘ziga xos jihatini 
namoyish etadi. Baholanayotgan mulkning o‘ziga xos tomonlaridan 
yana biri shundan iboratki, baholovchi baholanayotgan obyektning 
mulkiy kompleksi (moddiy-buyum)ning qiymatini ham, tashkiliy 
va rivojlanish samaradorligini (tashkilotning moliyasi, boshqarish 
tizimi va h.k.) ham aniqlashi lozim.
Baholovchi tomonidan hisoblab chiqilgan daromad va 
xarajatlarning barchasi bozor narxining asosiy qiymatini tashkil 
etadi. Biznes faoliyatning aniq turi sifatida bozor iqtisodi sharoitida 
tashkilotning  tashkiliy  shakli  sifatida  mulkdorning  sarflagan 
resurslarini ko‘plab, daromad olishdagi ehtiyojlarini qondiradi.
O‘zbekiston Respublikasida baholash xizmatlari sohasiga oid 
zarur huquqiy baza shakllantirilgan va ularning faol rivojlanishi 
uchun iqtisodiy sharoitlar yaratilgan. O‘zbekiston Respublikasida 
baholash faoliyati oxirgi yillarda sezilarli darajada aniq va 

---

16
ahamiyatli natijalarga erishdi. Shu bilan birga, ijtimoiy va iqtisodiy 
sharoitlar o‘zgarishsiz bo‘lmaydi, baholash faoliyati, mutaxassislik 
faoliyatining turi sifatida olib borilayotgan iqtisodiy islohotlarning 
joriy talablariga javob berishi lozim. Milliy amaliyotimizning joriy 
va bo‘lg‘usi holati tahlili ko‘rsatishicha, yaqin yillar baholash 
faoliyatining sifati yanada ortishi bilan tavsiflanishi kerak.