D. R. Abdikarimova, G. M. Bekimbetova
BAHOLASH FAOLIYATINI TARTIBGA SOLISH
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
10.3. BAHOLASH FAOLIYATINI TARTIBGA SOLISH
VA NAZORAT QILISH Baholash faoliyatini rivojlantirish iqtisodiyotda islohotlar o‘tkazish va O‘zbekiston Respublikasida huquqiy demokratik davlat barpo etish jarayonining ajralmas qismi bo‘lib hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasi Xususiylashtirilgan korxonalarga ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasi quyidagi vazifalarni hal etish zarur deb belgilandi: 1) baholash faoliyati subyektlariga ularning talablari va manfaatlariga maksimal darajada javob bera oladigan tashkilot a’zosi bo‘lish huquqini berish maqsadida baholovchi tashkilotlar uyushmasini tashkil etish; 2) tajriba almashish hamda baholash faoliyatining metodologik bazasini rivojlantirishda yordam berish maqsadida turli mamlakatlarning professional jamoat tashkilotlari bilan xalqaro jamoatchilik aloqalari borasidagi ishlarni faollashtirish; 3) respublikaning oliy o‘quv yurtlari va o‘quv markazlari bilan birgalikda tegishli ta’lim dasturlari, o‘quv jarayonida va imtihon komissiyalari ishida qatnashish dasturlarini tayyorlash ishlarini tashkil etish; 4) respublikaning barcha mintaqalarini qamrab olgan holda baholash faoliyatining amaliy masalalari bo‘yicha muntazam asosda treninglar, seminarlar, master-klasslar o‘tkazish amaliyotini joriy etish; 5) keng doiradagi baholash faoliyati subyektlarini jalb etgan holda professional jamoat tashkilotlarining ish rejalari ishlab chiqilishini amaliyotga olib kirish va bunda shu rejalar ijrosi qanday borayotganligini ommaviy axborot vositalarida, shu jumladan hamma kirishi mumkin bo‘lgan Internet-saytda yoritish shartini qo‘yish; 6) respublikadagi baholovchi tashkilotlarga muntazam ravishda reyting baholari berish va ularni ommaviy axborot vositalarida yoritish mexanizmini ishlab chiqish hamda amaliyotga kiritish; 181 7) baholash uchun buyurtma beruvchilarga ularning baholash faoliyati sohasidagi huquq va majburiyatlarini tushuntiradigan ishonch xizmatini tashkil etish; 8) baholashga doir aniq masalalarni muhokama qilish maqsadida banklar vakillari, auditorlar, buxgalterlar hamda baholash natijalaridan foydalanuvchi va baholashga buyurtma beruvchi boshqa shaxslar o‘rtasida muntazam ravishda uchrashuvlar o‘tkazib turish. Hozirda mulk qiymatini baholash xizmatlari bozori, baholash faoliyati alohida nazariyasiga, yuqori darajada tartiblashtirilgan samarali infratuzilmaga va dinamik muhitga ega bo‘lib, zamonaviy iqtisodiyot rivojini qiymatiy belgilaydigan murakkab tizim sifatida namoyon bo‘lmoqda. Bu esa mulkdorlarning mulkiy huquqlari va munosabatlari hajmi va samarasining keskin o‘sishiga olib keldi 1 . Umuman olganda, zamonaviy mulk qiymatini baholash xizmat lari bozori yuqori darajada tashkillashgan va uzluksiz rivojlanayotgan, borgan sari jahon miqyosida globallashib borayotgan alohida bir butun va o‘z muhitiga ega munosabatlar va institutlar majmuasi sifatida namoyon bo‘luvchi murakkab tizim ekanligi bilan iqtisodiyot rivojida ahamiyatlidir. Chunki mulk qiymatini baholash xizmatlari bozori baholagan qiymatisiz mulkning huquqiy va iqtisodiy fantomlarini boshqarish, mulkiy munosabatlarni samarali amalga oshirish va ishonchli biznes qarorlar qabul qilish mumkin emas. Zero, hozirda mulk qiymatini baholash xizmatlari bozori mulkdorlarning mulkiy huquqlari qiymatini belgilaydi va boshqarilishiga yordamlashadi, mulk bozori obyektiv narxlarini va mulkdorlar jamg‘armalari real qiymatining shakllanishiga xizmat ko‘rsatadi. Shuning uchun ham mulk qiymatini baholash xizmatlari bozori mulk bozori bilan birgalikda (ular o‘zaro ekvivalent va bog‘langan bozorlar bo‘lgani, mos ravishda, ular orasida ko‘rsatilganidek qiymatni narxga va, aksincha, narxni qiymatga 1 Sh.Sh. Shox’azamiy. Mulkiy qiymat va narxning nazariy asoslari. O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi. – T.: «Iqtisod- moliya, 2015. 182 transformatsiyalanishi prinsipi amal qilishi sababli) iqtisodiyotdagi o‘rni va ahamiyati tuzilmaviy-funksional model yordamida makro-, mezo-, mikro- va nano pog‘onalarda namoyon bo‘ladi. Umuman aytganda, mulk bozori va mulk qiymatini baholash xizmatlari bozori bir-birining o‘zaro bog‘liqlikdagi faoliyatisiz ma’noga ega emas. Demak, bu bozorlar faqat birgalikda mulkiy huquqlar subyektlarining fuqarolik huquqi obyektlari bo‘yicha mulkiy munosabatlari amalga oshirilishini ta’minlashi sababli, ular iqtisodiyotda markaziy o‘ringa ega. Bunda real iqtisodiyotning «mulk bozori – mulk qiymatini baholash xizmatlari bozori» juftligi bilan bog‘liqlikdagi faoliyati davlat tomonidan regulatsiya qilinadi. Respublikamizda mulkni baholash sohasi endi rivojlanib kelayotgan sohalardan biri hisoblanadi. Baholashga bo‘lgan talab bozor iqtisodiyotiga o‘tganimizdan keyin yuzaga kela boshladi. Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|