D. R. Djurayev, A. A. Turayev, sh sh. Fayziyev, B. A. Hikmatov

Gazli-Lazerli kesish va termik qizdirish
.
Ko’p yillardan beri kimyoviy 
reaksiya energiyasidan materiallarni kesishda kislorodli-atsetilenli olov foydalanib 
kelinar edi. Bunda materialni qirqish oksidlanish jarayonida ajralib chiqqan issiq 
energiya hisobiga yuz berar edi. Shunga o'xshash lazerli isitish va kislorodli oqimli 
(8.9-rasm) karbonat angidrid gazidagi lazerlar (CO
2
lazerli) yordamida metallarni 
qirqishda foydalaniladi. Gaz oqimi bu holda qirqish zonasini oksidlanishidan 
saqlovchi muhim vazifani bajaradi. To’lqin uzunligi 10,6 mkm bo’lgan CO
2 
lazeri 
bilan nurlangan qayta ishlanayotgan materialga qaytarmali oyna va fokusga 
to’plangan linzalar orqali yuboriladi. Nur bilan birga kesish joyiga kislorod ham 
yuboriladi. Kesish jarayoni linza, fokuslari bilan detallarning aralashishi orqali yuz 
beradi. Bu texnologik jarayonning ahamiyati shundaki, 0,4 mmdan oshmagan 
kichik kesish kengligida eng yuqori tezlikda ish olib borish mumkin. Masalan 
yo’g’onligi l0 mmli titan minutiga 2,5 m tezlikda kesiladi. Shuni ta’kidlash 
kerakki, titanga nisbatan issiqlik o’tkazuvchanligi yuqori bo’lgan alyuminiy va mis 
kabi metallargan bunday qayta ishlash ta’sir etmaydi. Biroq kislorod o’rniga 
reaktiv (kimyoviy reaksiyani amalga oshirish uchun ishlatiladigan modda) 
bo’lmagan gazlar (azot va inert gazlarl) ishlatilganda bu usulni yuqoridagi 
metallarga ham ishlatish mumkin bo’ladi. Bundan tashqari, bu gazlar kesish 
maydoni mato, fanerlar, qog’ozlar va plastiklarni bichish paytida materialni 

---

196 
kuydirib qo’yishni oldini oladi. Bunda inert gazning oqimi kesilgan joyning o’rnini 
sovitib, materialning yemirilgan qismlarini ajratib olish imkonini beradi. 
8.9- rasm. Materiallarni gaz lazerli kesish qurilmasining sxemasi :