D xolboyev, U. N. Ibragimov moliyaviy hisob

C. Lizing obyektini sotuvchi korxonada:
Lizing obyektini lizing kompaniyasiga j o ‘natishdagi b o ‘nak 
summasiga D T 5110 KT 6310 - «Xaridor va buyurtm achilardan 
olingan b o ‘naklar». Lizing obyekti lizing kompaniyasiga jo ‘na- 
tilg an d a - D T 4010 - «X aridorlar va b u y u rtm ach ilard an
olinadigan hisobvaraqlar» KT 9010 - «Tayyor m ahsulotni 
sotishdan daromadlar», lizing kompaniyasiga sotilgan mahsulot 
uchun pul kelib tushganda — D T 5110 KT 4010, oldindan 
olingan bo‘nak summasi qoplanganda — D T 6310 KT 4010 va 
ayrim boshqa operatsiyalar amalga oshiriladi.
6.7. Asosiy vositalarning xo‘jalikdan chiqishi va
tugatilishining hisobi
BHM A-5ning 51-bandida ta ’kidlanganidek, asosiy vositalar 
quyidagi hollarda xo‘jalikdan chiqariladi:
1. Sotilganda.
2. Foydalanish maqsadga muvofiq emasligi tufayli tugatilganda.
3. Korxona va shaxslarga bepul berilganda.
4. Boshqa korxonalarning ustav kapitaliga ulush sifatida 
q o ‘shilganda.
5. Moliyaviy lizing shartnomasiga ko‘ra topshirilganda.
6. Kamomad yoki yo‘qotish aniqlanganda.
7. Boshqasiga almashtirilganda.
115

---

8. Ishtirokchining ishtirokchilar tarkibidan chiqqanida.
Asosiy vositalam ing hisobdan chiqarilishi maxsus tuzilgan 
kommissiya to m o n id an asosiy vositalam i hisobdan chiqarish 
to ‘g ‘risidagi dalolatnom a (AV-3 shakli), avtotransport vositalarini 
hisobdan chiqarish dalolatnomasi (AV-4 shakli) bilan rasmiy­
lashtiriladi.
U shbu hujjatlar asosida ular hisobining daftar yoki kartochka 
kabi registrlariga tegishli o ‘zgartirishlar kiritiladi.
Asosiy vositalam ing hisobdan chiqishi va tugatilishi bilan 
b o g iiq m uom alalar 9210 - «Asosiy vositalaming chiqishi» hisob- 
varag‘ida quyidagi tartibda aks ettiriladi:
1. Asosiy vositalaming dastlabki qiymatida — D T 9210 KT 
0110-0190.
2. Hisobdan chiqarilgan asosiy vositalaming eskirish qiymatiga 
D T 0210-0299 KT 9210.
3. Asosiy vositalam i tugatishda yordamchi ishlab chiqarishlar 
xizmatidan foydalanilganda — DT 9210 KT 2310.
4. Asosiy vositalami tugatishda qatnashgan xodimlarga m ehnat 
haqi va unga nisbatan ijtimoiy to'lov hisobanganda — DT 9210 
KT 6710, 6520.
5. Asosiy vositalami tugatishdan olingan turli materiallar sum ­
masiga - D T 1050, 1090 KT 9210 va boshqalar.
6. Sotilgan asosiy vositalar summasiga — D T 4010 KT 9210.
7. Asosiy vositalami tugatishdan (sotishdan) moliyaviy natija 
(foyda) - D T 9210 K T 9310, (zarar summasiga - D T 9430 
KT 9210).
8. Asosiy vositalar inventarizatsiyasi natijasida kam chiqqanda, 
tabiiy ofat yoki boshqa sabablar bilan hisobdan chiqarilganda — 
D T 9210 KT 1010-1090; D T 0210-0290 KT 9210; DT 5910 
KT 9210; D T 4730, 9430, 9720 KT 5910.
Asosiy vositalar inventarizatsiyasi natijasida aniqlangan foyda- 
lanishga yaroqsiz va tiklab b o ‘lmaydigan asosiy vositalar bo ‘yicha 
komissiya a ’zolari buning sabablari aniqlangandan keyin talafot- 
lami hisobdan chiqarish b o ‘yicha tegishli takliflami (aybdorlardan 
undirish, ular aniqlanm aganda xarajatlarga chiqarish)ni tayyor- 
lashlari kerak. Tugatish komissiyasi «asosiy vositalar qiymatini
116

---

balansdan chiqarish tartibi to ‘g‘risida»gi Nizomga muvofiq asosiy 
vositalar alohida qismlaridan — metallardan, metall chiqindilaridan 
va boshqalardan foydalanish im koniyatini aniqlaydi, ularni 
baholaydi va boshqa funksiyalami bajaradi.