Davlat kadastrlari
Yüklə 3,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
reestri”
degan ma‘noni beradi. Blondxeymning ta‘rifi 1185- yilda yozilgan Venetsiya hujjatlariga asoslangan bo‗lib, haqiqatga yaqinroq deb tan olinadi. 1985- yilda kadastr va yer 13 axborotlari xalqaro ekspertlar guruhi kadastrga kengroq umumlashtirilgan ta‘rif berishdi. Kadastr – bu davlat tomonidan yerga bo‗lgan mulkchilik ma‘lumotlarini uslubiy jihatdan tartibga solish uchun aniq bir davlat yoki tuman miqyosida mulkchilik uchastkalari chegaralarini s‘yomka qilish natijasiga tayangan holda hisobga olish. Har bir mulkka aniq tartib raqam beriladi – identifikator. Mulkchilik chegaralari va tartib raqami odatda katta masshtabli kartalarda aks ettiriladi. Kadastr bilan ―Kadastr s‘yomkasi‖ atamasi chambarchas bog‗liq bo‗lib, u ko‗chmas mulk uchastkalarining chegaralari s‘yomkasini bildiradi. Kadastr tushinchasi yer uchastkalaridan soliq olish, mulkiy va yuridik huquqlarini ro‗yxatdan o‗tkazish uchun kerakli bo‗lgan tizimli ma‘lumotlarni o‗z ichiga oladi. Tashkil etilish maqsadiga muvofiq, turi va tasnifiga qarab, kadastr har xil ma‘noga ega bo‗ladi. Kadastr to‗g‗risida quyidagi tushinchalar ham mavjud: bir xil ko‗rinishdagi kadastr, qaysiki bitta ob‘ekt to‗g‗risidagi ma‘lumotlarni o‗z ichiga oladi (qurilma, tom, vodoprovod, kvartira va h.k.) ; ko‗p xil ko‗rinishdagi kadastr, qaysiki bir xil turdagi bir nechta ob‘ektlar to‗g‗risidagi ma‘lumotlarni o‗z ichiga oladi 14 (muhandislik infrastrukturasi kadastri, tabiiy resurslar kadastri, ijtimoyi hodisalar kadastri va h.k.). Hududiy prinsiplarga muvofiq ko‗p xil ko‗rinishdagi kadastr uchta darajada yuritiladi: Davlat darajasida – umumdavlat boshqaruvi manbayi sifatida mamlakatning barcha hududini qamrab oladi. Davlat regionlari bo‗yicha – aniq bir viloyat (shtat, kray) hududini kamrab oladi. Davlat hududiy bo‗linmalari bo‗yicha – tuman (shahar) hududa joylashgan, kadastr hisobiga olingan barcha ob‘ektlar to‗g‗risidagi ma‘lumotlarni o‗z ichiga oladi. Kadastrning zamonoviy tushinchasi, uzoq davr tarixiy jarayonlarning natijalarini o‗z ichiga qamrab olgan. O‗tgan davr kadastri faoliyatini tahlil qilish va uni bugungi kunda yaxshiroq tashkil etish hamda ishonch bilan kadastrning kelajagini ko‗z oldimizga keltirish imkonyatini yaratadi. Antik davrlardan boshlab har xil davlatlarda fuqarolarga yerga egalik qilishni kafolatlash zaruriyati va soliq olishni ta‘minlash yer kadastrini yaratish va yuritishga asos soldi. Masalan, o‗tkazilgan arxeologik tadqiqotlar shuni ko‗rsatadiki: bizning eramizdan 4000 yil oldin allaqachon Xoldeeda kadastr mavjud bo‗lgan – loydan yasalgan taxtachalarga mix xatda (klinopisda) yer uchastkasi tushirilgan, tomonlari o‗lchamlari va maydoni ko‗rsatilgan. Eramizdan 3000 yil oldin misrliklar tomonidan kadastr s‘yomkasi o‗tkazilgan. Bu ishlar natijasida ishlab chiqilayotgan yer uchastkasining chegaralari o‗rnatilgan, yer to‗g‗risidagi batafsil ma‘lumotlar, yer uchastkasining chegarasi va maydoni, egalik qiluvchilarning nomlarini hisobga olgan holda ro‗yxatga olingan. Keyinchalik (bizning eramizdan 1700 yil oldin) Misrda yangi s‘yomka o‗tkazilgan, bundan maqsad yerni taqsimlash va ko‗chmas mulkdan soliq olishni amalga oshirish 15 bo‗lgan. Olingan daromadning 1/5 qismi soliq sifatida to‗langanligi aniqlangan, bu miqdorga bizning davrimizgacha amal qilinib kelingan. Bunday yondashuv to‗rt ming yildan ortiq davrda mavjud bo‗lgan, keyinchalik XX asrda u mukammallashtirilgan. Taxminan eramizdan 600 yil oldin mavjud bo‗lgan Yüklə 3,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|