Mustaqil o‟rganish uchun savollar:
1.Bino va inshootlar davlat kadastri nima maqsadda yuritiladi?
2. Binolar va inshootlar davlat kadastri necha bosqichda amalga oshiriladi?
3. Bino va inshootlar davlat kadastri plan va haritalari ?
4. Bino va inshootlar davlat kadastrini tuzish va foydalanish tartibi?
5. Bino va inshootlar davlat kadastri tamoyillari?
74
2.3.
Madaniy meros ob‟ektlari davlat kadastri
Madaniy meros ob‘ektlari davlat kadastri madaniy meros ob‘ektlarining
davlat muhofazasini hamda ulardan oqilona foydalanishni ta‘minlash maqsadida
yuritiladi. Ushbu kadastr madaniy meros ob‘ektlarining geografik joylashishi,
huquqiy maqomi, miqdoriy, sifat tavsiflari va bahosi to‗g‗risidagi yangilab
turiladigan ma‘lumotlar va hujjatlar tizimini
ifodalaydi.
Quyidagilar
Davlat
kadastrini
yuritishning asosiy prinsiplari hisoblanadi:
respublikaning
butun
hududida
madaniy merosning barcha ob‘ektlarini
kadastr
bilan
qamrab
olish;
kadastr
axborotini
shakllantirishning
yagona
metodologiyasi;
kadastr
yuritishni
markazlashtirilgan tarzda boshqarish; kadastrlar yagona tizimi talablarini
ta‘minlash; kadastr axborotining ishonchliligi hamda uni to‗ldirish va yangilab
borishning uzluksizligi; kadastr axborotidan foydalanish mumkinligi.
Davlat kadastrini yuritish madaniy meros ob‘ektlariga mulkchilik huquqini va
boshqa huquqlarni davlat ro‗yxatidan o‗tkazishni, madaniy meros ob‘ektlarini
miqdoriy va sifat tavsiflarini hisobga olishni, madaniy meros ob‘ektlarini sifat va
qiymat jihatidan baholashni, kadastr axborotini turkumlashtirish, saqlash va
yangilashni, madaniy meros ob‘ektlarining holati to‗g‗risidagi hisobotlarni
tuzishni, Davlat kadastrlari yagona tizimiga kiritish uchun tegishli axborotni
taqdim etishni, foydalanuvchilarni kadastr axboroti bilan ta‘minlashni o‗z ichiga
oladi.
O‗zini tarixiy, ilmiy, badiiy yoki o‗zga madaniy qimmatiga ega bo‗lgan
yodgorliklar, ansambllar va diqqatga sazovor joylar Davlat kadastri ob‘ektlari
hisoblanadi.
Ushbu kadastrni O‗zbekiston Respublikasi Madaniyat va sport ishlari
vazirligining Madaniy meros ob‘ektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish
ilmiy-ishlab chiqarish bosh boshqarmasining kadastr xizmati, shuningdek
75
Qoraqalpog‗iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrida madaniy meros
ob‘ektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish mintaqaviy davlat
inspeksiyalari tomonidan yuritiladi.
Madaniy meros ob‘ektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish
bo‗yicha ilmiy-ishlab chiqarish bosh boshqarmasining kadastr xizmati:
madaniy meros ob‘ektlari davlat kadastrining yuritilishini muvofiqlashtiradi;
normativ-metodik hujjatlarni ishlab chiqadi;
kadastr yuritilishini nazorat qiladi;
mintaqaviy inspeksiyalar kadastr hisobotlarini turkumlashtiradi;
kadastr xizmatlarini moddiy-texnik ta‘minlaydi;
madaniy meros ob‘ektlarining davlat kadastri avtomatlashtirilgan axborot
tizimini ishlab chiqadi;
manfaatdor yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan kadastr materiallaridan
foydalanish tartibi va shartlarini belgilaydi;
Davlat kadastrlari yagona tizimiga zarur kadastr axborotini beradi.
Mintaqaviy inspeksiyalar: madaniy meros ob‘ektlari, mulkchilik ob‘ektlari va
sub‘ektlari, madaniy meros ob‘ektlariga egalik qilish, ulardan foydalanish va ular
ijarasi, ulardan maqsadli foydalanish to‗g‗risidagi ma‘lumotlar hisobini hamda
ulardan foydalanish rejimini yuritadi; madaniy meros ob‘ektlari to‗g‗risidagi
miqdor va sifat axborotini to‗playdi; Qoraqalpog‗iston Respublikasi, viloyatlar va
Toshkent shahri bo‗yicha madaniy meros ob‘ektlari ro‗yxatini tuzadi;
Qoraqalpog‗iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri madaniy meros
ob‘ektlari bo‗yicha kadastr daftarini yuritadi; Qoraqalpog‗iston Respublikasi,
viloyatlar va Toshkent shahri madaniy meros ob‘ektlarining joylashishi sxemasini
tuzadi.
Davlat kadastrini yuritish ishlari davlat byudjeti hisobiga mablag‗ bilan
ta‘minlanadi va unda respublika hududidagi barcha madaniy meros ob‘ektlari
to‗g‗risidagi ma‘lumotlar yig‗iladi.
Hisobga olish va baholash axboroti birgalikda madaniy meros ob‘ektlari
bo‗yicha kadastr axborotini tashkil etadi, ushbu axborot harfli-raqamli (matnli,
76
jadvallar, vedomostlar) va chiziqli (rejalar, sxemalar, kesimlar va o‗lchamlar)
shakllarda qog‗ozda va elektron manbaalarda taqdim etiladi.
Madaniy meros ob‘ektlari davlat kadastri: madaniy meros ob‘ektlarining
geografik joylashishi haqidagi ma‘lumotlarni; madaniy meros ob‘ektlarining
miqdoriy, sifat va qiymat tavsiflari hisobini o‗z ichiga oladi.
Madaniy meros ob‘ektlarining hisobga olish axboroti: kadastr tartib raqamini;
ob‘ektning nomini; joylashgan joyini; tipologik tegishliligini; sana belgilashni;
mulkdor, egasi, foydalanuvchi yoki ijaraga oluvchi yuridik yoki jismoniy
shaxsning nomi va uning manzilini; madaniy meros ob‘ektining idoraviy
mansubligini; madaniy meros ob‘ektining maqsadli vazifasini; tarixiy
ma‘lumotlarni; madaniy meros ob‘ektining dastlabki qiyofasini o‗zgartirilgani
qayta qurish va yo‗qotishlarni; ta‘mirlash ishlarini (umumiy tavsif, qiymati, vaqti,
muallif, hujjatlar saqlanadigan joy); bino, inshoot va yer uchastkasiga bo‗lgan
huquqlar davlat ro‗yxatidan o‗tkazilganligi to‗g‗risidagi ma‘lumotlarni; muhofaza
zonalari va qurilishni tartibga solish zonalari chegaralarini (tasdiqlovchi hujjatga
asoslangan holdagi reja, qisqacha tavsif) o‗z ichiga oladi.
Quyidagilar: arxeologiya yodgorliklari uchun: sana qo‗yish, qidirish va qazish
ishlari kim tomonidan va qachon bajarilganligi, topilgan materiallarning saqlanish
joyi; tarixiy yodgorliklari uchun: paydo bo‗lish tarixi, ob‘ekt yodgorlik
ahamiyatiga ega ekanligi bilan bog‗liq voqealar va shaxslarning qisqacha tavsifi;
arxitektura va monumental san‘at yodgorliklari uchun: ularni muallifi, quruvchisi,
buyurtmachisi, qurilgan sanasi tarixiy ma‘lumotlar hisoblanadi.
Madaniy meros ob‘ekti tavsifi bo‗lib: ob‘ekt nomi; tipologik mansubligi;
manzili; zamonaviy foydalanilishi; tarixiy ma‘lumotlar; yodgorlikning dastlabki
qiyofasini o‗zgartirgan qayta qurishlar va yo‗qotishlar; ilmiy-tarixiy va badiiy
ahamiyati; asosiy bibliografiya, arxiv manbaalari, ikonografik material; texnik
holati; muhofaza qilish tizimi; muhofaza qilish toifasi; muhofaza qilishga qabul
qilinganligi to‗g‗risidagi hujjatning sanasi va tartib raqami; muhofaza zonasi
chegaralari; balans bo‗yicha mansubligi; muhofaza hujjatining sanasi va tartib
raqami (majburiyatlar); arxeologiya yodgorligi tavsifi: sanasi, eng muhim
77
topilmalar ro‗yxati va tavsifi; tarixiy yodgorliklari tavsifi: sanasi, marmar lavhada
matnlar mavjudligi va o‗rnatilgan vaqti; arxitektura yodgorliklari tavsifi: sanasi,
rejalashtirilishi, kompozitsion-makon tuzilmasi va konstruksiyalarning o‗ziga
xosligi, fasad va intererlar bezagi xususiyati, rang-tasvir, haykaltaroshlik, amaliy
san‘at mavjudligi, qurilish materiali, asosiy o‗lchamlari; monumental san‘at
yodgorliklari tavsifi: muallifi va sanasi, kompozitsion yechimi xususiyatlari,
matnlar, material, texnika, hajmi; madaniy meros ob‘ektining ijtimoiy, ilmiy-
tarixiy va badiiy ahamiyatiga umumiy bahosidan iborat bo‗ladi.
Madaniy merosning ko‗chmas mulk ob‘ektlariga huquqlar yer uchastkalari
(shu jumladan muhofaza zonalari)ning naturada belgilangan va mustahkamlangan
chegaralari mavjud bo‗lgan taqdirda binolar va inshootlarning davlat yer kadastri
va davlat kadastrini olib boruvchi organlarda kadastr ro‗yxatidan o‗tkaziladi. Yer
uchastkasi chegaralarining burilish nuqtalari qoziq belgilari yo‗qolgan taqdirda
ular o‗sha joyda yer uchastkasi chegaralarining burilish nuqtalari o‗rnatilgan holda
dala geodezik o‗lchashlari o‗tkazib yoki tegishli ko‗lamdagi fotografiya
ma‘lumotidan foydalanilgan holda yer uchastkalari ajratish materiallari bo‗yicha
tiklanadi.
Madaniy meros ob‘ektlari soni ularning amaldagi holati va foydalanilishiga
ko‗ra hisobga olinadi.
Madaniy meros ob‘ektlarining sifatga doir tavsifini hisobga olish: sana
belgilashni; texnik holatni; arxitektura bezagini; badiiy naqshlarni o‗z ichiga oladi.
Texnik holat quyidagi tasniflash bo‗yicha baholanadi: yaxshi, o‗rta, yomon,
avariya holatida. Muhofaza tizimi uning toifasini (respublika ahamiyatiga,
mahalliy ahamiyatga egaligi), muhofaza uchun qabul qilinishi to‗g‗risidagi
hujjatning sanasi va tartib raqamini o‗z ichiga oladi.
Madaniy meros ob‘ektlarini baholash, shu jumladan qiymatini O‗zbekiston
Respublikasi Madaniyat va Sport Ishlari Vazirligi tomonidan tasdiqlangan
metodika bo‗yicha ulardan samarali foydalanishni belgilash, yetkazilgan zarar
miqdorini aniqlash, sug‗urta, ijara to‗lovi stavkalari, ularni ta‘mirlash,
78
konservatsiya qilish harajatlarini qoplash, joriy ta‘mirlashni olib borish uchun
o‗tkaziladi.
Davlat kadastri axborotning uzluksiz yangilanishini ta‘minlovchi asosiy va
joriy turlarni o‗z ichiga oladi. Asosiy turda madaniy meros ob‘ektlari birlamchi
hisobi amalga oshiriladi, ularning soni ko‗rsatiladi va naturada yer uchastkalari
chegaralari belgilanadi (yer uchastkalarini ro‗yxatdan o‗tkazish ma‘lumotlari
asosida). Joriy turda asosiy turdan keyin madaniy meros ob‘ekti bo‗yicha ro‗y
bergan barcha o‗zgartirishlar kiritiladi.
Madaniy meros ob‘ektiga kadastr hujjatlari: madaniy meros ob‘ektiga
mulkchilik huquqini va boshqa huquqlarni tasdiqlovchi hujjatlardan; madaniy
meros ob‘ekti kadastr ishidan; kadastr planidan (rejadan); kadastr daftaridan;
madaniy meros ob‘ektining holati to‗g‗risidagi hisobotdan iborat bo‗ladi.
Madaniy meros ob‘ekti kadastr ishi kadastr ob‘ektiga huquqlarni
shakllantirish, hisobga olish va keyinchalik davlat ro‗yxatidan o‗tkazish uchun
zarur bo‗lgan pasport, boshqa hujjat va materiallar kadastr s‘yomkasi hujjatlari,
texnik xatlash va pasportlashtirish, maxsus tekshirish va qidiruvlar, kadastr
ob‘ektining sifat va qiymat bahosidan iborat bo‗ladi.
Madaniy meros ob‘ektining kadastr haritasi (plani) kadastr ob‘ektlarining
joylashgan joyini, ularning chegaralarini, muhofaza zonalarini, baholash, miqdoriy
va sifat tavsiflarini aks ettiruvchi chiziqli hujjat hisoblanadi hamda qog‗ozda,
elektron manbalarda tuziladi.
Kadastr daftari madaniy meros ob‘ektlarini ro‗yxatdan o‗tkazish va hisobga
olishning asosiy hujjati hisoblanadi hamda ob‘ektning geografik joylashishi,
huquqiy maqomi, miqdoriy va sifat tavsiflari va baholash haqidagi ma‘lumotlarni
o‗z ichiga oladi.
Tarixiy-madaniy qimmatga ega bo‗lgan ob‘ektlarni davlat kadastriga kiritish:
davlat mulki bo‗lgan madaniy meros ob‘ektlariga nisbatan -joylardagi davlat
hokimiyati organlarining; yuridik va jismoniy shaxslarning mulki bo‗lgan madaniy
meros ob‘ektlariga nisbatan yuridik va jismoniy shaxslarning takliflari asosida
amalga oshiriladi.
79
Tarixiy-madaniy qimmatga ega bo‗lgan ob‘ektlarni kadastrga kiritish
to‗g‗risidagi takliflarni tegishli ravishda ob‘ektlarning egalari yoxud joylardagi
davlat hokimiyati organlari bilan kelishgan holda mintaqaviy inspeksiyalar ham
kiritishga haqlidir.
Joylardagi davlat hokimiyati organlari, yuridik va jismoniy shaxslarning
ob‘ektlarni kadastrga kiritish to‗g‗risidagi takliflari mintaqaviy inspeksiyalarga
taqdim etiladi. Mintaqaviy inspeksiyalar ob‘ektni oldindan o‗rganadi, zarur kadastr
hujjatlarini tuzadi.
Mintaqaviy inspeksiyalar tomonidan tayyorlangan materiallar Madaniy meros
ob‘ektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish ilmiy-ishlab chiqarish bosh
boshqarmasiga yuboriladi. Kadastr materiallarini tarixiy-madaniy ekspertizadan
o‗tkazish uchun o‗zini ilmiy-metodik kengashiga beradi. Kengash xulosasi asosida
O‗zbekiston Respublikasi Madaniyat va sport ishlari vazirligiga madaniy
merosning aniqlangan ob‘ektini Davlat kadastriga kiritish to‗g‗risida taklif kiritadi.
Davlat kadastriga kiritilgan madaniy meros har bir ob‘ektiga pasport
rasmiylashtiriladi va u mintaqaviy inspeksiyaga yuboriladi.
Madaniy meros ob‘ekti pasportining shakli "Davyergeodezkadastr" qo‗mitasi
bilan kelishgan holda O‗zbekiston Respublikasi Madaniyat va Sport Ishlari
Vazirligi tomonidan belgilanadi. Mintaqaviy inspeksiyalar madaniy meros ob‘ekti
egasini (yuridik yoki jismoniy shaxsni) yoxud joylardagi davlat hokimiyati
organini madaniy meros ob‘ekti davlat kadastriga kiritilganligi to‗g‗risida xabardor
qiladi va unga madaniy meros ob‘ekti pasportini beradi.
Davlat mulki bo‗lgan madaniy meros ob‘ekti pasporti tegishli mulkning
balansi egasida saqlanadi. Mintaqaviy inspeksiyalar, joylardagi davlat hokimiyati
organlari davlat kadastriga kiritilgan madaniy meros ob‘ektlarining holati ustidan
nazoratni ta‘minlaydilar. Madaniy meros ob‘ektiga nisbatan kadastr axboroti
o‗zgargan taqdirda ob‘ektlarining egalari, davlat hokimiyati organlari bir oy
muddatda bu haqda tegishli mintaqaviy inspeksiyaga ma‘lum qilishlari shart.
Mintaqaviy inspeksiyalar joylardagi davlat hokimiyati organlari bilan
birgalikda besh yilda bir marta madaniy meros ob‘ektlarining holatini tekshiradilar
80
va qayd etadilar. Tekshirish natijalari bo‗yicha, zarurat bo‗lsa, ob‘ektlarni
muhofaza qilish va ulardan foydalanish ilmiy-ishlab chiqarish bosh boshqarmasiga
madaniy meros ob‘ektlarini saqlash bo‗yicha joriy va istiqbol dasturlarini ishlab
chiqishga doir takliflar kiritadilar.
O‗zbekiston Respublikasi Madaniyat va Sport Ishlari Vazirligi har yili kadastr
axborotini hisobot yilidan keyingi yilning 1 martigacha Davlat kadastrlarining
yagona tizimiga taqdim etadi. Kadastr ma‘lumotlarini taqdim etish shakli
Madaniyat va Sport Ishlari Vazirligi tomonidan "Davyergeodezkadastr" qo‗mitasi
bilan kelishilgan holda tasdiqlanadi.
Davlat kadastri axboroti davlat hokimiyati va boshqaruv organlariga bepul,
boshqa yuridik va jismoniy shaxslarga esa belgilangan tartibda haq to‗lash evaziga
beriladi. Davlat kadastrini yuritishni tashkil etish bo‗yicha yo‗riqnoma
"Davyergeodezkadastr" qo‗mitasi bilan kelishgan holda, belgilangan tartibda
Madaniyat va Sport Ishlari Vazirligi tomonidan ishlab chiqib tasdiqlanadi.
Dostları ilə paylaş: |