Davlat va huquq nazariyasi

axborot resurslari — alohida hujjatlar, hujjatlarning alohida to‘plamlari, 
axborot tizimlaridagi (axborot-kutubxona muassasalaridagi, arxivlardagi, idoraviy 
arxivlardagi, fondlardagi, ma’lumotlar banklaridagi va boshqa axborot 
tizimlaridagi) hujjatlar va hujjatlarning to‘plamlari; 
axborot borasidagi xavfsizlik — axborot sohasida shaxs, jamiyat va davlat 
manfaatlarining himoyalanganlik holati; 
maxfiy axborot — foydalanilishi qonunchilikka muvofiq cheklab 
qo‘yiladigan hujjatlashtirilgan axborot; 
axborot erkinligining asosiy prinsiplari - ochiqlik va oshkoralik, hamma 
erkin foydalanishi mumkinligi va haqqoniylik.
19
Ushbu tushunchalarga qonun bilan ta’rif berilishi kelajakda turli xil 
tushunmovchilik va kolleziyalarning oldini olishga xizmat qildi. 
19
O‘zbekiston Respublikasining “Axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari to‘g‘risida”gi 
Qonuni

---

25 
Shuningdek, ushbu qonun bilan axborot xavfsizligini ta’minlashda davlat 
siyosati nima ekanligini ham bilib olishimiz mumkin. Xususan, axborot xavfsizligini 
ta’minlash davlat siyosati. ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan 
axborot sohasi, shaxs va jamiyat hamda davlatning axborot borasidagi xavfsizligini 
ta’minlash davlat boshqaruv organlarining asosiy vazifalari, faoliyat yo‘nalishlari 
hamda fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari va jamoat birlashmalari 
hamda boshqa nodavlat notijorat tashkilotlari va fuqarolarning o‘rni hamda 
ahamiyatini belgilab beradi.
20
Bundan tashqari, shuni ayta olamizki, ushbu Qonun bilan yana bir muhim 
masala, ya’ni murojaatchi tomonidan so‘ralayotgan axborotni davlat organlari 
tomonidan qanday holatlarda rad etish asoslari ham keltirib o‘tilgan. Jumladan, 
Qonunning 10-moddasida “Agar so‘ralayotgan axborot maxfiy bo‘lsa yoki uni 
oshkor etish natijasida shaxsning huquqlari va qonuniy manfaatlariga, jamiyat va 
davlat manfaatlariga zarar еtishi mumkin bo‘lsa, axborotni berish rad etilishi 
mumkin”
21
. 
Davlat boshqaruvi organlarining ochiqligini ta’minlash masalalarini tartibga 
solishga qaratilgan yana bir asosiy qonunlarimizdan biri, 2014-yil 6-may sanasida 
qabul qilingan “Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi 
to‘g‘risida”gi Qonuni. Qonunning asosiy maqsadi davlat hokimiyati va boshqaruvi 
organlari faoliyatining ochiqligi sohasidagi munosabatlarni tartibga solishga 
qaratilgan bo‘lsa, vazifalari: 
jismoniy va yuridik shaxslarning davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari 
faoliyati to'g'risidagi axborotdan ochiq foydalanishini ta’minlash,davlat hokimiyati 
va boshqaruvi organlarining faoliyati to‘g‘risida axborot olish huquqining 
kafolatlarini ta'minlash, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining hamda ular 
mansabdor shaxslarining qabul qilinayotgan qarorlar uchun mas'uliyatini oshirish, 
20
O‘zbekiston Respublikasining “Axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari to‘g‘risida”gi 
Qonuni
21
O‘zbekiston Respublikasining “Davlat hokimiyati va boshqaruv organlari faoliyatining 
ochiqligi to‘g‘risida”gi Qonunning 10-moddasi

---

26 
ushbu faoliyat to'g'risidagi axborotni keng ommaga tarqatish tartibini belgilashni 
tashkil.
22
etishi belgilab o‘tilgan.
Davlat hokimiyati va boshqaruv organlari faoliyati ochiqligining asosiy 
prinsiplarini esa 4 taga, davlat boshqaruv organlari tomonidan taqdim etiladigan 
axborotdan hamma foydalanishi mumkin, axborotning o‘z vaqtida berilishi, 
ishonchliligi hamda ularning faoliyati oshkoralik va shaffoflik, davlat boshqaruvi 
organlarining faoliyati to'g'risidagi axborotni izlash va olish hamda tarqatish 
erkinligi, mazkur organlar faoliyati to'g'risidagi axborotni taqdim etishda fuqarolar 
o‘z sha’ni, qadr-qimmatini tajovuzlardan va o'z shaxsiy hayotiga aralashuvlardan 
himoya qilish bo‘lgan huquqlari, qonuniy manfaatlari hamda fuqarolar va yuridik 
shaxslarning ishchanlik obro‘sini himoya qilish bo‘lgan huquqlariga rioya etishga 
asoslangan
23
bo‘lishi kerakligi keltirib o‘tilgan. 
Davlat boshqaruvi organlarining ochiq axborot manbalariga,davlat 
boshqaruvi organlarining rasmiy nashrlari,davlat boshqaruvi organnlarining
rahbarlari hamda vakolat berilgan mansabdor shaxslarning chiqishlari, bayonotlari 
hamda davlat boshqaruvi organlari axborot xizmatlarining xabarlari va davlat 
boshqaruvi organlari rasmiy veb-saytlari va ommaviy axborot vositalarining 
materiallari, shuningdek, boshqa manbalar ham davlat boshqaruvi organlarining 
faoliyati to'g'risidagi axborot manbalari bo'lishi mumkinligini ko‘rishimiz muumkin. 
Qonunni asosiy mazmun mohiyati Davlat hokimiyati va boshqaruv 
organlarining axborot-resurslari ochiqligi hamda ulardan foydalanishni va keng 
ommaga еtkazishni tartibga solishdan iborat. 
Yuqoridagilarga binoan, davlat organlari faoliyati ochiqligini ta’minlashga 
qaratilgan milliy qonunchilikning rivojlanishi quyidagi to‘rtta bosqichga bo‘linadi: