Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

 
Su ilə bağlı ekoloji problemlər 
 
Əsas ekoloji problemlərdən biri şirin su problemidir. 
Yer kürəsində təmiz suyun həcmi getdikcə azalır. Bu onun 
ekstensiv (lat.- geniş) istifadəsi, çirkləndirici maddələrdən 
istifadəyə nəzarətsizlik (kənd təsərrüfatı, sənaye, nəqliyyat, 
məişət çirklənməsi və s.) və ekologiyanın tələbləri nəzərə 
alınmadan su təsərrüfatı tikintilərinin aparılması ilə bağlıdır.  
İnsanlar əksər hallarda suya olan ehtiyaclarını düzgün 
qiymətləndirə bilmirlər.  İşlədilən suyun böyük bir hissəsi 
kənd təsərrüfatı  məhsullarının və bir sıra çoxişlənən 
                     
99
 “İki sahil” qəzeti, 8 iyul 2011-ci il  
210 
 
malların (məsələn,  şəkər, pambıq,  ət və s.) istehsalına sərf 
edilir. Dünya üzrə istifadə olunan suyun üçdə ikisi xaricdə 
istehsal olunan və idxal edilən malların istehsalına sərf 
olunur.  
Yaxın illərdə  əsas problemlərdən biri yeraltı suların 
çirkləndirilməsi məsələsi olacaqdır. Pestisidlərin (50 növü 
vardır; lat. Pestis yoluxucu + caeadere öldürmək – bitki 
xəstəlikləri və  zərərvericilərlə mübarizə aparmaq üçün 
kimyəvi maddələr) və mineral gübrələrin qeyri-düzgün 
istifadəsi qrunt sularının çirklənsəinə gətirib çıxarmışdır. 
Su ilə bağlı ekoloji problemlər arasında pestisid 
problemi  şox narahatlıq doğurur. Çünki, pestisid yalnız 
kənd təsərrüfatının inkişaf strategiyası ilə deyil, həmçinin 
səhiyyə, heyvanat və bitki aləminin mühafizəsi və 
bütövlükdə biosferin həyati təminatı ilə bağlıdır. Hazırda 
biosferdə ona yad olan 50 min kimyəvi maddə – 
ksenobiotik maddə vardır (yun. xenia – yad). Ərzaq 
məhsullarının 30 %-dən çoxunun tərkibində pestisid 
normadan artıqdır. Bəzi pestisidlərin həcmi uşaq 
yeməklərinin 42 %-də, tərəvəzin isə 50 %-dən çoxunda nor-
madan artıqdır.  
Tədqiqatlar göstərir ki, pestisidlər istifadə olunduğu 
bütün rayonlarda əhalinin sağlamlıq göstəriciləri kəskin 
şəkildə  aşağı düşmüşdür. Pestisidəlr, eyni zamanda, 
radiasiya da orqanizmin immun sistemi funksiyalarının 
pozulmasına gətirib çıxarır. Nəticədə insan orqanizmi nəfəs, 
əsəb, ürək-damar sistemi, həmçinin çoxalma və  həzmetmə 
orqanları ilə bağlı olan adi xəstəliklər qarşısında belə aciz 
olur. 
Belə çıxır ki, insanların sağlamlığının və biosferdə hə-
yatın təminatı sisteminin qorunub saxlanılması üçün 
pestitsidlərdən istifadədən tədricən imtina edilməli və kənd 
təsərrüfatının ekoloji cəhətdən 
əsaslandırılmış 
formalarından istifadə olunmalıdır.  
 

---

211