Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

Üçüncü dövr 1920-1985-ci illəri, yəni Azərbaycan 
Demokratik Respublikasının Rusiya tərəfindən yenidən 
işğal edilərək Sovet İttifaqının tərkibinə daxil edildiyi 
vaxtdan (28 aprel 1920-ci il) ölkənin həyatında başlanan 
aşkarlıq və yenidənqurma epoxasına (1985-ci il) qədər olan 
bir dövrü əhatə edir. Bu dövr Sovet hökumətinin qurulması, 
təşəkkül tapması, yeni dövlətin formalaşması, bu dövlətin 
yeni xarici siyasətinin həyata keçirilməsi, həmçinin bütün 
bu proseslərin fəal iştirakçısı olan sovet mətbuatının 
yaranması  və inkişafı, eyni zamanda kommunist partiyası 
senzurasının tam hökmranlığı dövrü kimi xarakterizə 
olunur.  
Sovet hökumətinin ilk illərində ölkədə 1000-ə  qədər 
qəzet və 753 jurnal nəşr edilirdi.
49
 Artıq 1934-cü ildə Sovet 
İttifaqında 8850 qəzet, 1762 jurnal, 74 radiostansiya, 1200 
radio qovşağı  fəaliyyət göstərirdi.
50
 O cümlədən, 
                     
48
 Qasımova A. “Qlobal geosiyasi məsələlərin mətbuatda 
işıqlandırılması” mövzusunda buraxılış işi. Bakı, 2005, səh. 28.  
49
 Ворошилов В.В. Журналистика. Убебник. 4-е издание. – СПб.: Изд-во 
Михайлова В.А., 2002, стр. 41.  
50
 Ворошилов В.В. Журналистика. Убебник. 4-е издание. – СПб.: Изд-во 
Михайлова В.А., 2002, стр. 56.  

---

81 
 
Azərbaycanda 1928-1930-cu illərdə 12 yeni qəzet, 1930-cu 
ildən 1933-cu ilədək isə 71 qəzet çıxmağa başlayır. 1934-cü 
ildə çoxtirajlı  qəzetlər də daxil olmaqla, respublikada nəşr 
olunan qəzetlərin sayı 196-ya, jurnalların sayı isə 30-a 
çatır.
51
 “Kommunist”, “Bakinski raboçi”, “Vışka”, “Gənc 
işçi”, “Molodoy raboçi”, “Ədəbiyyat və incəsənət” və s. 
mətbuat orqanları kommunist ideologiyasını təbliğ etməklə 
yanaşı, həyatımızın bütün sahələrini öz səhifələrində 
işıqlandırırdı.
52
  
Birpartiyalı sistemdə yeni siyasi quruluşun üstünlük-
lərinin izah olunması jurnalist fəaliyyətinin  əsas vəzifəsi 
kimi müəyyən edilmişdi. Dövri mətbuat sovet jur-
nalistikasının daxili və xarici qanunauyğunluqlarına 
söykənərək və  sərəncamında olan imkan və alətlərdən 
istifadə edərək (marksizm-leninizm ideologiyası 
çərçivəsində), məzmun etibarı ilə  cəmiyyətin həyatında 
bolşevik partiyasının  əvəzedilməz rolunu, Sovet İttifaqının 
xarici siyasətinin “humanistliyini”, xarici ölkələrlə “isti” 
qarşılıqlı əlaqələrini vəsf edirdi. Xarici siyasətin əsasını və 
bunun da məntiqi nəticəsi kimi, beynəlxalq həyat və 
beynəlxalq münasibətlər probleminin mətbuatda işıq-
landırılmasının qayəsini “ideya düşməni”nin mövcud 
olması və ona qarşı mübarizə aparılmasının vacibliyi təşkil 
edirdi. Bu tendensiya sovet mətbuatının yarandığı ilk 
günlərdən başlayaraq bütün dövrlərdə, o cümlədən 
repressiya,  İkinci Dünya müharibəsi və “soyuq müharibə” 
illərində, hətta 80-ci illərin ortalarına qədər yaşarlı 
olmuşdur. Bu dövrdə  həm mərkəzi KİV-də, həm də 
müttəfiq respublikaların kütləvi informasiya vasitələrində 
Sovet İttifaqının və kommunist partiyasının xarici ölkələrlə 
                     
51
 Hüseynov Ş. Mətbuatımızın ilk addımları. ADU elmi əsərlərin 
“Jurnalistika” seriyası. Bakı, 1971, № 3, səh.31.  
52
 Rüstəmov A.R. Jurnalistika. Bakı Universiteti nəşriyyatı. Bakı, 2005, 
səh. 44. 
82 
 
qarşılıqlı  əlaqələrinin işıqlandırılması üçün böyük həcmdə 
informasiyadan istifadə olunur və jurnalistika bu sahədə 
“əlindən gələni əsirgəmirdi”.