Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Elmi Metodik Şurasının

I mərhələ – hazırlıq mərhələsi adlanır. Hazırlıq mərhələsinin əsas vəzifələri bunlardır:

1. 
   EĢitmə diqqəti, eĢitmə yaddaĢı və fonematik qavramanın inkiĢaf etdirilməsi.
   
2. 
   Nitq motorikasının çatıĢmamazlığının mütəhərrikliyinin
   

inkiĢafı üçün artikulyasiya çalıĢmalarının aparılması.

II mərhələ – tələffüz bacarığı vərdiĢlərinin formalaĢ-dırılması. Bu mərhələnin əsas vəzifələri aĢağıdakılardır:

1. 
   Düzgün olmayan səs tələffüzünü aradan qaldırmaq.
   
2. 
   UĢaqlarda artikulyasiyaya görə eyni və ya səslənməsinə görə oxĢar səslərin tələffüzünü diferen-siallaĢdırma bacarığını inkiĢaf etdirmək.
   

V) UĢaqların müstəqil nitqinin müxtəlif növlərinin tələffüz bacarığı vərdiĢlərinin formalaĢdırılması.

Beləliklə də, uĢaqlarda səs tələffüzü qüsurlarının düzəldilməsi səslərin qoyuluĢu və avtomatlaĢdırılması ilə eyni zamanda fonematik qavramanın inkiĢafını da özündə birləĢdirir. Tam, düzgün qavranılmayan fonem, düz tələffüz edilməyəcək və digər səslərdən fərqləndirilməyəcəkdir. Fonematik qavramanın inkiĢaf etdirilməsi loqopedik iĢin elə ilk mərhələlərindən baĢlayıb, oyun formasında frontal yarım-qrup və fərdi məĢğələlərdə keçirilir.

Göstərmək lazımdır ki, bu iĢ danıĢıq səslərindən fərqli olaraq adi səslər üzərində aparılır. sonra isə ana dili səsləri sisteminə daxil olan nitq səsləri üzərində keçirilir.

Bununla paralel olaraq, uĢaqlarda eĢitmə diqqəti və yaddaĢı üzərində də məqsədyönlü iĢ aparılır. Bu fonematik qavramanın daha da yaxĢı inkiĢafı üçün çox əhəmiyyətlidir. Belə ki, bəzən uĢaqlar onları əhatə edənlərin nitqini yaxĢı qavarmadıqlarından düzgün səs tələffüzünə yiyələnə bilmirlər.

Loqopedik məĢğələlər zamanı uĢaq ən əvvəl öz nitqinə nəzarət etmək bacarığı qazanmaq və onu əhatəsində olan-ların nitqi ilə müqayisə edib düzəltmək vərdiĢinə yiyələn-məlidir.

Məlumat üçün göstərmək lazımdır ki, uĢaqlarda fonemləri diferensiasiya etmək bacarığını inkiĢaf etdirmək üçün loqopedik iĢ Ģərti olaraq 6 mərhələyə ayrılır:

1. 
   mərhələ – qeyri-müəyyən nitq səslərinin alınması.
   
2. 
   mərhələ – eyni materialı əsasında səsin gücü, hündürlüyü, tembrini sözlərdə, söz birləĢmə və cümlələrdə fərqləndirilməsi: III mərhələ–yazının səs tərkibinə görə sözlərin fərqləndirilməsi. IV mərhələ – hecaların differensiasiyası.
   

5. 
   mərhələ – fonemlərin differensiasiyası.
   
6. 
   mərhələ – sadə səs təhlili vərdiĢlərinin inkiĢafı.