Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil

Sosial münasibətlərin stimullaşdırılması 

Daxiledici mühitdə qüsurlu uĢaqlar özləri kimi uĢaqlarla gündəlk 

ünsiyyətdə  olmaq  imkanını  əldə  edirlər.  UĢaqların  sadəcə,  proqrama 

daxil  edilmələri  hələ  kifayət  deyildir.  Müəllimlər  qüsurlu  uĢaqlar 

arasında  fəal  Ģəkildə  qarĢılıqlı  münasibətlərin  yaranmasına  yardım 

etməlidirlər.  Bu,  ən  müxtəlif  üsullarla  həyata  keçirilə  bilər.  Məsələn, 

---

 

135 

üzərində  uĢaqların  adları  yazılan  yarlıklardan  istifadə  etməklə, 

müəllimlər  bunu  həyata  keçirə  bilərlər.  Müəllimlər  Ģifahi  nitqi  yaxĢı 

olan uĢaqları, Ģifahi nitqi bir az zəif olan uĢaqlarla yanaĢı əyləĢdirməklə, 

necə deyərlər, onların dilini aça bilər. UĢaqların bəziləri digər uĢaqlara 

yardımçı  olmaqdan  ləzzət  alırlar.  Digərləri  isə,  baĢqa  uĢaqlara 

bənzəməyi xoĢlayırlar.  

Müəllimlər  uĢaqları  kiçik  qrup  üçün  nəzərdə  tutulan  fəaliyyət 

növü  üzrə  qruplaĢdıranda,  bu  Ģəxsi  keyfiyyətlərə  fikir  verməlidirlər. 

Müəllimlər  uĢaqların  biri  digərinə  çox  diqqətlə  yanaĢdıqları  fəaliyyət 

növlərini  təklif  etməklə,  onların  arasındakı  dostluğu  möhkəmləndirə 

bilərlər.  Dərnəkdə  məĢğələnin  keçirildiyi  zaman  tipik  xüsusiyyətli 

uĢaqlar təkcə oyun zamanı müəyyən bir məkanı seçməklə deyil, həm də 

digər uĢaqları ona qoĢulmağa dəvət etməklə həvəsləndirilə bilərlər. Belə 

bir  həvəsləndirmə  metodu  seçim  etməkdə  çətinlik  çəkən,  yaxud 

müstəqil  Ģəkildə  oynamağa  təĢəbbüs  göstərməyən  uĢaqlar  üçün  çox 

xeyirlidir.  Qüsurlu  uĢaqlar  öz  tay-tuĢlarına  əllərindən  gələn  köməyi 

etmək  imkanına  malik  olmalıdırlar.  Bəzi  qüsurlu  uĢaqlar  xüsusi  bir 

sahədə,  məsələn  görmə  baxımından  güclü  ola  bilərlər.  Nəticə  etibarilə 

onlar  bir  yerdə  çətin  suallar  verməkdə  uğur  qazana  bilərlər. 

AydınlaĢdırma zamanı müəllim bu uĢağa yanaĢı oturduğu uĢağın həmin 

çətin 

məsələni 

tamamlayıb-tamamlamadığını 

bilmək 

imkanı 

yaratmalıdır.  Mümkün  olan  bütün  hallarda  müəllim  uĢaqlara  elə  bir 

imkan  yaratmalıdıdır  ki,  onlar  sual  meydana  çıxdıqda,  bunu  yaĢlı 

Ģəxslərdən yox, öz tay-tuĢlarından soruĢsunlar.  

Qeyri-ənənəvi  qrup  fəaliyyətindən  istifadə  olunması,  uĢaqlar 

arasında  ictimai  ünsiyyəti  yaratmağın  yollarından  biridir.  Musiqiyə 

qulaq  asdıqları  zaman,  məsələn  qüsurlu  uĢaqlar  tipik  uĢaqlarla  yanaĢı 

otuzdurulmalıdır.  Bu  uĢaq  cütləri  musiqiyə  qulaq  asdıqda,  bütün 

hərəkətələri  bir  yerdə  etməlidirlər.  Belə  bir  strategiya  yaĢlılardan  yox, 

məhz öz tay-tuĢundan kömək uman uĢaqlar üçün xeyirdir. Bu, həm də 

oyuna qoĢulmağa ürək etməyən passiv uĢaqlara impuls verəcəkdir.  

Qrupdakı bu və ya digər vərdiĢlərin aĢılanması prosesi (a) sosial 

münasibətlərin stimullaĢdırılması sahəsində təminat yaradır, (b) uĢaqlara 

ən  müxtəlif  vəziyyətlərdə  ictimai  davranıĢ  normalarını  öyrədir  və  (v) 

sinifdə  aparılan  fərdi  fərqlər  və  dostluğun  əhəmiyyəti  mövzusunda 

aparılan müzakirə üçün, əlveriĢli mühit yaradır.