Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil

Daxili nitq (eqosentrik nitq) nitq fəaliyyətinin xüsusi növüdür. O, 

praktik  və  nəzəri  fəaliyyətin  planlaĢdırma  fazası  kimi  və  ya  planın  bir 

sıra  xüsusi  mürəkkəb  nəzəri  fəaliyyət  növlərində  həyata  keçirilməsi 

fazası  kimi  çıxıĢ  edir.  Bu  mənada  bu  nitq  insanın  özünə  yönəlmiĢ 

nitqdir.  Onun  köməyi  ilə  insan  özünün  praktik  fəaliyyətini  tənzimləyir 

və ona nəzarət edir. Eqosentrik xarici nitqdən nəsə edir və onun qismən 

interiorizasiya olunmuĢ (daxilə yönəlmiĢ) məhsulu kimi özünü göstərir. 

Daxili nitq üçün qırıqlıq, fraqmentlik xarakterikdir.  

Artikulyasiya üzvlərinin (dodaqların, dilin və s.) hərəkətini qeydə 

almaqla  daxili  nitqi  tədqiq  etmək  mümkündür.  Deməli,  daxili 

(eqosentrik)  nitq  bir  növ  xarici  nitqdən  daxili  nitqə  keçid  mərhələsidir. 

Yazılı  nitq  monoloji  nitqin  bir  növü  kimi  özünü  göstərir.  Monoloji 

nitqin  bütün  xüsusiyyətləri  ona  da  xasdır,  lakin  onda  bu  xüsusiyyətlər 

daha  çox  nəzərə  çarpır.  ġifahi  monoloji  nitqə  nisbətən  yazılı  nitq  daha 

müfəssəldir. Bu ondan irəli gəlir ki, yazılı nitqdə həmsöhbətlə əks əlaqə 

mövcud olmur.  

Yazılı  nitqin  ən  mühüm  cəhəti  onun  daha  çox ixtiyari  nitq  növü 

olmasıdır.  Yazılı  nitq  mətnlərin  köməyi  ilə  aparılan  verbal  nitqdir. 

Yazılı  nitq  Ģifahi  nitqdən  təkcə  qrafik  olması  ilə  deyil,  həm  də 

özünəməxsus qrammatik və stilistlik xüsusiyyətlərinə görə də fərqlənir.          

 

---

 

32