Mövzu 12: Leksik normalar.
Leksik normalar sözlərin incəlik, zəriflik, rəvanlıq cəhətdən
daha geniş işlənməsi, mənasının asan dərk olunması və s baxı-
mından uyarlısının müəyyənləşdirilməsi və ədəbi dilə gətiril-
məsinə xidmət edir. Bu normalara görə sözlərin ədəbi dildə işlən-
məsi aşağıdakı hallarda məqbul sayılmır:
a) Sözlərin yerli şivə və dialektlərdə işlənən və ümumiyyət
tərəfindən az anlaşılan variantları: məs.: cəviz (qoz), sərək (ağıl-
sız), soruq (döşəkağı), qəlbi (hündür), tumo (zökəm) və s.
b) Köhnəlmiş, ünsiyyətdə az işlənən sözlər. Bura tarixizmlər
və arxaizmlər daxildir. Məsələn, çuxa, əba, xış, badya (qab),
dünğ, kəndxuda, suç, çuar (su çuarı) və s.
c) Loru sözlər və ifadələr. Məs: zırpı (böyük), lələş, qağa,
fışqırıq, dürtmək, anqırmaq və s.
d) Sözlərin yerində işlənilməməsi. Məsələn, Azərbaycan
xalqı yaxşı yaşamağa məhkumdur (layiqdir əvəzinə); Biz bunlara
müdaxilə göstərməyə (etməyə əvəzinə) və s.
e) Söyüş xarakterli sözlər və ifadələr.
|
