Dərs vəsaiti Bakı 2023

Mis şteynin emalı.
Maye şteyn ərintisini üfüqi 
konvertorlarda üfürməklə qara mis alınır. Şəkil 4.14a-da 
konvertorun ümumi görünüşü, şəkil 4.14b-də isə onun kəsiyi 
verilib. 
Konvertor diyircəklərin üstündə yerləşir və maye posänı 
və qara misi boşaltmaq üçün soba döndərici mexanizmə 
malikdir. Çalovlarla nəql edilən maye şteyn boğazcıqdan 
sobaya tökülür və xüsusi tərtibatla kvars qumu - flüs verilir. 
Konvertorun hörgüsündəki furma deşiklərindən əridilmə 
zonasına 80... 120 kPa təzyiqlə hava üfürülür. 
Mis əritmə konvertorunda gedən prosesləri iki mərhələyə 
bölmək olar. Birinci mərh- ələdə dəmir sulfid sürətlə yanır və 
kükürd oksidi əmələ gəlir: 
FeS+1,50
2
→
Fe0+S0
2
. 
Dəmir oksidi flüs ilə posalaşir 
2FeO + Si0
2
→
Fe
2
Si0
4
kükürd qazı isə qaz kəməri ilə tozdan təmizlənmək və kükürd 
turşusu istehsalı məqsədi ilə aparılır. 
Posa konvertordan çalovlara boşaldılır və sonra ondakı 
misi çıxarmaq üçün əksetdirici sobalarla emal edilir. Dəmir 
yandıqdan və posanın tərkibinə keçdikdən sonra konvertorda 
təmiz mis sulfidi Cu
2
S - ağ şteyn 98% Cu qalır Bununla 
əritmənin birinci mərhələsi qurtarır. Posanı kənarlaşdırdıqdan 
sonra qara mis almaq üçün ağ şteyn hava ilə üfürülür (ikinci 
mərhələ). Bu zaman mis suifidiəri oksidləşir: 
Cu
2
S+1,50
2
-»Cu
2
0+S0
2
. 
Mis oksidi mis sulfidlə qarşılıqlı reaksiyaya girir və 
nətıcədə mis alınır: 
2Cu
2
0+Cu
2
S
→
6Cu+S0
2
. 
Mıs şteynlərinin konvertoılianma müddəti 10 12 saat 
davam edir, lakin misi az olan şteynin emalında bu müddət 
uzana bilər. Kükürd və dəmirin oksidləşməsi hesabına 
konvertorda temperaturun 1250...1350°C həddində saxlanılması 
təmin edilir. 

---

Şək. 4.14. Üfüqi konvertorun görünüşü (
a
) və en kəsiyinin (
b
) 
sxemi: 1 – boğazcıq; 2 – odadözümlü hörgü; 3 – furma; 4 – 
diyircək