Dərs vəSAİTİ Dərs vəsaiti Bakı Biznes Universitetinin.. 2016-cı IL tarixli

5.4. Proseslər üzrə metodun tətbiqində uçotun ardıcıllığı və 
tətbiq sahələri 
 
Uçotun proseslər üzrə metodunda yerinə yetirilən 
əməliyyatların ardıcıllığı 7 N-li sxemdə verilmişdir. Kompleks 
maddələr (blok 2) köməkçi istehsalatın və və idarəetmə 
məsrəflərin uçotu və nəzarəti zəruriliyi ilə əlaqədar olaraq 
yaranır. Məsrəflərin uçotunun bütövlükdə istehsal üzrə deyil, 
ayrı-ayrı proseslər üzrə aparıldığı zaman məsrəflər fazalar üzrə 
bölüşdürülür. Əgər yalnız bir növ məhsul istehsal edilirsə və 
bitməmiş istehsal yoxdursa məsrəflərin ay üzrə müəyyən edilən 
cəmi məbləği (blok 4) ay ərzində buraxılan məhsulun maya 
dəyərini (blok 9) təşkil edir. Bir sıra hallarda məsrəflərin 
bölüşdürülməsi zəruriliyi meydana çıxır. Bu zaman istehsal 
şirkətindən asılı olaraq bölüşdürmənin üç variantından istifadə 
edilir (blok 6-8). 

---

57 
İstehsal məsrəflərinin uçotunun və məhsulun maya dəyəri 
kalkulyasiyasının proseslər üzrə metodunun blok sxemi N1 

Sxem 7. 
Məsrəflərin elementlər 
üzrə sənədləşdirilməsi və 
uçotu 
1 
Kompleks maddələrə aid 
edilən məsrəflərin 
sənədləşdirilməsi və 
uçotu
2 
Məsrəflərin proseslər üzrə 
bölüşdürülməsi 
3 
Ay ərzində sərf edilən məsrəflərin ümumi məbləğinin 
təyin edilməsi 
4 
Məsrəflərin bölüşdürülməsi (istehsalın xarakterindən 
və məhsul növündən asılı olaraq) variantları 
5 
Məsrəflərin 
hazır məhsul və 
bitməmiş 
istehsal 
arasında 
bölüşdürülməsi 
Məsrəflərin 
bir neçə 
növ məhsul 
arasında 
bölüşdürül
məsi 
Məsrəflərin 
proseslər 
üzrə 
cəmlənməsi 
Məmulat üzrə aylıq məhsul buraxılışının maya dəyərinin 
təyin edilməsi 
9 
6 
7 
8 

---

58