Dərs vəsaiti kim I q r if verilm işdir nurlar bak i-2014 e lm I red a k to rla r: akademikVasım
Yüklə 9,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
9.
«Nə üçün»çü Adama elə gəlir ki, bu həmsöhbət yalmz sual lar vermək üçün yaranıb. Bu sualların real əsası varmı, yoxsa onlar uydurmadırmı - bunun heç bir əhəmiyyəti yoxdur. O, sadəcə ola raq soruşmaq həvəsi ilə alışıb-yanır. Belə həmsöhbətlə necə rəftar etməli? Bu halda aşağıdakı tədbirlər kömək edə bilər: • İnformasiya xarakterli suallara həmin an, yerindəcə cavab vermək; • Qrup halında söhbət zamanı, onun mövzuya aid suallarının cavablandırılmasına bütün iştirakçıları cəlb etmək; 92 • Fərdi söhbət zamanı mümkün olduqca onun suallarını özünə ünvanlamaq lazımdır: «Maraqlı sualdır. Sizin özünüzün bu haqda nə düşündüyünüzü bilmək istərdim»; • Əgər lazımi cavabı verə bilmirsinizsə, həmin anda onun haq lı olduğunu qəbul etmək. • Təqdim etdiyimiz təsnifatın məqsədi - həmsöhbətlərin m üxtəlif tiplərini göstərməkdir. Arzu edən hər bir şəxs bu təsnifatı işgüzar danışıqların təşkili və keçirilməsi sahəsində şəxsi təcrübəsinə əsaslanaraq, dəqiqləşdirə və davam etdirə bilər. Hər bir şəxsin mövzunun əhəmiyyətindən, söhbətin gedişindən, iştirakçıların tipindən asılı olaraq dəyişə biləcəyinə diqqət yetirmək vacibdir. 3.4. Ə laqələrin yaradılm ası m etodikası M üasir işgüzar həyatın sürəti ünsiyyət zamanı ani, dəqiq və müvafiq qərarlar verməyi tələb edən qeyri-standart vəziyyətlərin meydana gəlməsinə səbəb olur. Bu isə müəyyən biliklərin olması nı, istənilən insanla ünsiyyətin zəruri vərdişlərinin mövcudluğunu tələb edir. Şəxsiyyətlərarası əlaqənin (psixoloji, emosional və s.) yara dılması üzrə m üxtəlif ünsiyyət texnologiyaları - əməkdaşlıq tipi əsasında, eləcə də qarşılıqlı fəaliyyətin demokratik üslubu əsasında ünsiyyət mövcuddur. Metodikanın əməli tətbiqi üçün aşağıdakı əsas prinsiplərə yiyələnmək lazımdır. Ünsiyyətin yaradılması metodikası 5 mərhələnin ardıcıl keçil məsini tələb edir: Im ərhələ. Psixoloji maneələrin aradan qaldırılması; I I mərhələ. Üst-üstə düşən maraqların tapılması; III mərhələ. Ünsiyyətin prinsiplərinin müəyyənləşdirilməsi; IV m ərhələ. Ünsiyyət üçün təhlükəli olan keyfiyyətlərin aşkara çıxarılması; Vm ərhələ. Tərəfdaşa uyğunlaşma və əlaqənin yaradılması. 93 Bu mərhələlərin ardıcıllığına əməl edilməsi həm əlaqənin ya radılması üçün, həm də tərəf-müqabilə psixoloji təsir göstərilməsi üçün prinsipial baxımdan mühümdür. I m ərhələ Psixoloji m aneələrin aradan qaldırılm ası. İki ada mın (məsələn, həmkarların, rəis və tabeliyində olanın, biznes tərəfdaşlarının və s.) görüşü zamanı hər iki tərəfdaş bir-birindən müəyyən hərəkətlər gözləyir. Məhz bu, onların ilkin mərhələdə münasibətlərinə təsir göstərir. Qarşı tərəfin hər hansı təsirinə hazırlaşarkən (bu isə, bir qay da olaraq, ilk görüş zamanı o qədər də arzuedilən deyil) insan düşünmədən tərəfdaşı ilə özü arasında bir sıra sədlər qurur: yüksək ehtiyatlılıq, mülahizələrinə nəzarət və s. Təcrübə göstərir ki, bu halda ən yaxşı vasitə vaxtaşırı tərəf- müqabili ilə razılaşdığını bildirmək və eyni davranışın də qarşı tərəfdən nümayiş etdirilməsidir. Beləliklə, birinci mərhələnin iki funksiyası - psixoloji sədlərin aradan qaldırılması və gərginliyin səviyyəsinin azaldılması - bir əsas funksiyada birləşir. Bu, sonrakı qarşılıqlı fəaliyyət üçün yolların hazırlanmasıdır. Birinci mərhələ müsbət və mənfi kimi iki əsas amilə bölünür. Müsbət amil - razılaşmaya, yaxud m üxtəlif məsələlər üzrə ra zılıqların toplanmasına aparan bütün şərtlər. Onlara aiddir: A) razılaşmaların sürətliliyi; B) onların qarşılıqlı olması və üst-üstə düşməsi; C) həm bu, həm də qarşı tərəfdən razılaşmaların növbələşməsi. Mənfi amil kimi sədlərin yaranmasına səbəb olan ehtiyatlılığı göstərmək mümkündür. Ünsiyyətin təşəbbüsçüsü kimi çıxış edən şəxsin işində ünsiy yətin birinci mərhələsində mühüm prinsip söhbət üçün mövzunun seçilməsidir. Bunlar ictimai həyatdakı hadisələr, havanın vəziyyəti, id man yarışlarının nəticələri və s. ola bilər. Bu zaman söhbət problem və hadisələrə razılaşmamaq mümkün olmayan tərzdə qiymət verilməsi ilə müşayiət olunmalıdır. Bir qayda olaraq, bunlar müəyyən qrup üçün hamı tərəfindən qəbul edilən fikirlər, mülahizələr və rəylər olur. Beləliklə, əsas vəzifə - gərginlik, qorxu yarada biləcək, ya xud psixoloji sədd əmələ gətirə biləcək anlan aradan qaldırmaqdır. 94 |