Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

qiymət, istehsal həcmi, keyfiyyət, dizayn xüsusiy-
yətləri, alıcılara mədəni xidmət göstərilməsi, reklam 
təbliğatı 
kimi sahələrdə apardıqları kəskin rəqabət müba-
rizəsi şəraitində davam edir. 
İnhisarçı rəqabət şəraitində bazarda sərbəst rəqabət 
mühitində olduğu kimi saysız-hesabsız, yaxud xalis inhi-
sar şəraitindəki kimi tək bir hakim şirkətin ağalığı hökm 
sürmür. Müasir vəziyyət, müxtəlif rəqabət forma və tiplə-
rinin fəaliyyət göstərdiyi 
qarışıq bazar modeli 
kimi xa-
rakterizə olunsa da, lakin bu sistemdə inhisarçı rəqabət 
həlledici rol oynayır. Həmin kəskin rəqabət və "olum ya 
ölüm!" mübarizəsinin əsas iştirakçılarının sayı isə milli 
iqtisadiyyatın həcmindən, onun quruluş xüsusiyyətlərin-
dən, beynəlxalq əmək bölgüsü və xarici iqtisadi-ticarət 
əlaqələrindən asılı olaraq, 15-70 arasında ola bilər. Opti-
mal variant kimi konkret istehsal-xidmət sahələrində, inhi-
sarların səmərəli fəaliyyətini təmin etmək üçün onların 
sayının 10 şirkət çərçivəsində məhdudlaşdırmağı irəli sü-
rən fikirlər də vardır. 
Bazar strukturunun ümumi tarixi inkişaf mənzərəsi 
nəzərdən keçirildikdə aydın olur ki, 
azad rəqabətdən 
başlayaraq, tədricən inhisarçı rəqabət, mütləq rəqabət 
və oliqopoliya rəqabəti 
mərhələlərində bu prosesin əvvəl-
ki intensivliyi zəifləmiş, formaları isə dəyişmişdir. 
Qeyri-mükəmməl bazar rəqabətinin bir modeli olan 
oliqopoliya, bir sıra əlamətlərinə görə xalis inhisarı xatır-
ladır. Bazarda bir neçə iri şirkət, birlik eyni adlı yaxud oxşar 
tipli məhsullar üzrə istehsal - xidmət-satış dairəsində nəzarəti 
ələ keçirib, üstün mövqelər tutarsa, bu oliqopoliya adlanır. 

---

198 
Oliqopoliya 
yunan dilindən götürülmüş bir söz olub, 
mənası bir neçə, azsaylı deməkdir. Oliqopoliya sözünü 
ingilis utopisti 
Tomas Morr 
(1478-1535) ilk dəfə özünün 
"Utopiya" əsərində ictimai-iqtisadi bir anlayış kimi işlət-
mişdir. Sonralar isə elmi-nəzəri dövriyyəyə tanınmış ingi-
lis iqtisadçısı