Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi ci il tarixi saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir
Müstəqil iş üçün sual və tapşırıqlar
Yüklə 1,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müstəqil iş üçün sual və tapşırıqlar
|
Müstəqil iş üçün sual və tapşırıqlar: 1.
Estetik tərbiyə ilə bədii tərbiyənin müqayisəsi. 2.
Estetik təlim və estetik tərbiyə. 3.
Mədəniyyət müəssisələrində estetik təlim və estetik tərbiyə. FİZİKİ TƏRBİYƏ
Fiziki tərbiyə də başqa ictimai hadisələr kimi cəmiyyətin iqtisadi siyasi və mədəni inkişafı ilə əlaqədar olaraq dəyişir şəxsiyyətin hərtərəfli inkişafı və formalaşmasına xidmət edir. Fiziki tərbiyə şəxsiyyətin sağlamlığının möhkəmləndirilməsi, fiziki cəhətdən düzgün inkişafının, çevikliliyinin, gümrahlığının təmin edilməsi və onlarda fiziki bacarıq tərbiyə edilməsi prosesidir. Bu isə fiziki mədəniyyətin müasir səviyyəsinə uyğun olmalı və fiziki kamilliyə gətirib çıxarmalıdır. Göründüyü kimi şəxsiyyətin hərtərəfliliyini sübüt edən dəlillərdən biri də şəxsiyyətin fiziki inkişafı, fiziki cəhətdən kamilliyə malik olmasıdır. Fiziki tərbiyənin məqsədi sağlam, fiziki cəhətdən kamil, ictimai baxımdan fəal, gümrah şəxsiyyətlər yetişdirməkdən ibarətdir. Bu məqsədə uyğun olaraq fiziki tərbiyənin qarşısında aşağıdakı vəzifələr durur: -
-
fiziki sağlamlığa və inkişafa xidmət edən bacarıq və vərdişlər formalaşdırılması; -
fiziki inkişafa dair zəruri anlayışlar formalaşdırılması. Fiziki inkişaf və fiziki tərbiyə kanar təsirlər nəticəsində orqanizmin morfoloji funksiyasının fiziki keyfiyyət və qabiliyyətlərinin dəyişməsi və formalaşması prosesidir. Fiziki kamillik isə şəxsiyətin fəaliyyətə fiziki cəhətdən hazır olması deməkdir. Yəni şəxsiyyət fiziki mədəniyyətə maksimum yiyələnir və özünü fəaliyyətə fiziki cəhətdən günün tələbləri səviyyəsində hesab edir. Demokratik fikirli pelaqoqlar idmanı şəxsiyyətin ahəngdar inkişafı üçün əsas şərt hesab etmişlər. Fiziki tərbiyə həmçinin insanları əməyə və vətənin müdafiəsinə hazırlayır. Bu isə həm sistemli təlim müəssisələrində, məktəbdənkənar tərbiyə müəssisələrində, həm də mədəniyyət müəssisələri, idman kompleksləri, istehsal və digər müəssisələrdə həyəta keçirilir. Belə müəssisələrdə aparılan fiziki tərbiyə işləri insanların həm əmək qabiliyyətlərini inkişaf etdirir,həm də onlarda yeni əmək bacarıq və vərdişlərinin yaranmasına imkan yaradır. Mədəniyət və digər müəssisələrdə aparılın fiziki tərbiyə məşğələləri və tədbirləri zamanı iştirakçıların fiziki sağlamlığı təmin edilir, fiziki mədəniyyət formalaşdırılır, onlarda estetik əxlaqi görüşlər daha da cilalanır, möhkəmlənir. İnsanlarda kollektivçilik münasibətləri möhkəmlənir. Məsələn, keçirilən idman yarışlarına hazırlıq mərhələlərində və yarışların keçirilməsi prosesində kollektivçilik münasibətləri daha da inkişaf edir. Qarşıya çıxan çətinliklərin aradan qaldırılması müvəffəqiyyətin təmin edilməsi üçün kollektivin tələblərinin yerinə yetirilməsi qarşılıqlı yardım, kömək, qarşılıqlı anlaşma kimi kollektivçilik münasibətlərini daha da inkişaf etdirib möhkəmləndirilir. Yarışlar və müxtəlif fiziki tədbirlər prosesində yaranmış vəziyyətdən asılı olaraq müstəqil seçim, vəziyyəti də meydana çıxır ki, bu da tərbiyə olunanlarda həm müstəqillik həm də məsuliyyət tərbiyə edir. Beləki, müstəqil hərəkət seçimi zamanı həm də bu icra ediləcək hərəkətin nəticəsi və onun ümumi işə təsiri də düşünülür. Bu vəziyyət özü həmçinin insanlarda qorxaqlığın qarşısını alır, onları cəsarətli edir. Müxtəlif müəssisələrin funksiyasından asılı olaraq fiziki tərbiyənin təşkili formaları müxtəlifdir. Sistemli təlim-tərbiyə müəssisələrində fiziki tərbiyə xüsusi dərslərdə aparılır, yəni ibtidai siniflərdə – 1-ci sinifdən başlayaraq bütün təhsil müəssisələrində idman dərslərində uşaq, yeniyetmə və gənclərə həyat üçün zəruri olan idman bacarıq və vərdişləri formalaşdırılır, fiziki inkişaf üçün zəruri biliklər verilir. Həmin dərslərdə aşılanacaq bilik, bacarıq və vərdişlər təhsil nazirliyinin təsdiq etdiyi proqram əsasında aparılır. Bu dərslərdə təhsil vəzifələri həll edilməklə yanaşı orqanizmin funksional imkanlarının artırılması da nəzərdə tutulur. İdman dərsləri vasitəsilə ƏMH kompleksinin normativləri həyata keçirilir. Fiziki tərbiyə məşğələlərinə aşağıdakı tələblər verilir. 1.
Bədən tərbiyəsi məşğələləri sağlamlaşdırıcı xarakter daşımalı, gigiyenik tələblərə cavab verməlidir. 2.Tərbiyə olunanların fiziki imkanları, hazırlığı öyrənilməli, fərdi xüsusiyyətlərinə istinad edilməlidir. 3.Məşğələlərdə idman hərəkəiləri, onların insanlarda formalaşdırılması tərbiyənin digər tərkib hissələri ilə əlaqəli şəkildə aparılmalıdır. 4.Gün rejiminin təşkili də insanların fiziki inkişafı, sağlamlığının təmini istiqamətində qurulmalıdır. 5.Bədən tərbiyəsi, məşğələləri, müəyyən idman bacarığı və ya vərdişi formalaşdırılması ilə nəticələnməlidir. Sistemli təlim müəssisələrində idman dərslərində əsası qoyulmuş fiziki tərbiyə işi sinifdən və məktəbdənkanar tərbiyə işlərinədə davam etdirilir. Bunlara misal olaraq tədris müəssisələrinədə məşqlər, əməli gimnastikalar, böyük tənəffüzlərdə təşkil olunan oyunlar, idman əyləncələri və s. göstərmək olar. Sinifdənkanar idman məşğələləri idman dərslərinin davamı olub, ümumi fiziki hazırlığın artırılmasına, idmana aid marağın inkişaf etdirilməsinə xidmət edir. Bu bütün tədris müəssisələrində idman fəaliyyəti əsasında qurulur. Bu işə idman müəllimləri, təlimatçılar pedaqoji rəhbərlik edir, fəal idmançıların, gənclərin gücündən istifadə edilir. Sinifdənkanar tədbirlərin təşkil edilməsində əsas məqsəd uşaq, yeniyetmə və gəncləri bədən tərbiyəsi və idman işlərinə cəlb etmək, bu sahədə bacarıq və vərdişlərini daha da möhkəmləndirmək, insanlarda təşkilatçılıq bacarığı formalaşdırmaqdan ibarətdir. Sinifdənkanar idman tədbirləri içərisində kütləvi idman yarışları, idman bayramları böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu yarışlar və bayramlar zamanı idman, bacarıq və vərdişləri nümayiş etdirilməklə yanaşı tərbiyənin digər tərkib hissələri insanların malik olduğu əqli və əxlaqi keyfiyyətləri də nümayiş etdirilir. Müxtəlif tip yay istirahəti düşərgələrində təşkil edilən idman işləri də bədən tərbiyəsində əhəmiyyətli rol oynayır. Bu düşərgələrdə uşaq, yeniyetmə və gənclərin səhhəti, hərəki bacarıq və vərdişləri möhkəmləndirilir. Bu düşərgələrdə fiziki tərbiyənin bütün növləri və imkanlarından istifadə olunur: səhər gimnastikası, müxtəlif idman oyunları, ƏMH normalarının yerinə yetirilməsi və s. Bədən tərbiyəsi işində mədəniyyət müəssisələri, idman komplekslərinin rolu xüsusidir. Bu müəssisələrdə idmanın bütün növləri üzrə müxtəlif yaşlı insanlar spartakiadalara, idman yarışlarına, olimpiadalara hazırlanırlar. Bu hazırlıq əsasən idmanın bir sahəsi üzrə aparılır. Yəni idmançı bir sahə üzrə yarışa, olimpiadaya, bayrama və s. hazırlanır, həm də bu prosesdə qarşıya qoyulan məqsədin müvəffəqiyyətini təmin edən digər idman təmrinləri də yerinə yetirilir. Bu terminlərdə idmanın bir neçə növünə aid mövcud bacarıq və vərdişlərdən formalaşdırılır. Beləliklə, bir neçə idman vərdişləri kompleks şəkildə də istifadə edilir, bu isə idmançını fiziki cəhətdən daha da kamilləşdirir, həmçinin onda əxlaqi saflığın əsasını qoyur. Yarışlar zamanı hər kəsin ictimai mənafeyi ilə şəxsi mənafeyi çuğlaşır. O, başa düşür ki, qalib gəlməklə həm öz şəxsi həm də aid olduğu ölkənin, millətin mənafeyini müdafiə edir. Qələbə zamanı ölkəsinin dövlət himninin səsləndirilməsi, bayrağının qaldırılması həm idmançıda həm də onu əhatə edənlərdə milli iftixar hissi yaradır, ideya-siyasi cəhətdən mətinləşdirir. İdman hazırlığı prosesində məsuliyyət hiss, iradə, dözümlülük, mətin olmaq, çətinliyə dözüm, özünü məcbur etmə kimi keyfiyyətlər də inkişaf edib, möhkəmlənir. Mədəniyyət müəssisələri və idman komplekslərində sistemli təlim müəssisələrindən fərqli olaraq hər kəs yaşından, cinsindən, peşəsindən asılı olmayaraq, fiziki tərbiyə çalışmalarında iştirak edə bilərlər. Bu zaman iştirakçıların fiziki və digər imkanları nəzərə alınır, bədən tərbiyəsi və fiziki hazırlığa verilən gigiyenik-pedaqoji tələblərə riayət edilir. Bu müəssisələrdə həmçinin fiziki tərbiyə müəyyən mənada özüntərbiyə xarakteri alır. Hər kəs özündə istədiyi fiziki qabiliyyəti, bacarıq və vərdişi formalaşdırır. Ona görə də özüntərbiyə prinsipləri stimul və motivləri idman tapşırıqlarının yerinə yetirilməsində özünü göstərir. Ümumiyyətlə mədəniyyət müəssisələri, idman kompleksləri, səhiyyə və digər müəssisələrdə idmana aid məşğələlər iki məqsədlə təşkil edilir: 1.
Sağlamlığı bərpa və təmin edən məşğələlər. 2.
Xüsusi məqsədli məşğələlər. Bu məşğələlərin xüsusi məqsədi olduğu üçün ayrı – ayrı proqramlar əsasında aparılır. Belə tip məşğələlər orta ümumtəhsil məktəblərindəki dərslər və əlavə məşğələlərdən fərqli şəkildə aparılır, ona daha çox vaxt ayrılır. Amma təlim və tərbiyənin bütün qanunlarına tabe edilir. Müstəqil iş üçün sual və tapşırıqlar: 1. Mədəniyyət müəssisələrindəki idman məşğələlərinin məqsədi. 2. Fiziki təlim və fiziki tərbiyə anlayışlarının müqayisəsi. 3. Müxtəlif tip müəssisələrdə idman məşğələləri. ƏMƏK TƏRBİYƏSİ Hərtərəfli inkişaf etmiş şəxsiyyətə verilən əsas və mühüm tələblərdən biri də şəxsiyyətin əməyə qadir olması, istehsalın, xalq təsərrüfatının bu və ya digər sahəsində fəaliyyət göstərmək bacarığına, əməyə, əmək adamlarına müsbət münasibətlərə malik olmasıdır. Hər kəs, xüsusən həyata atılan yeniyetmə və gənclər, istehsalın bir sahəsində çalışmaq üçün zəruri əmək bacarığı və vərdişlərinə malik olmalıdır. Bu əmək bacarıq və vərdişlərinin həm ailədə, həm də sistemli təhsil müəssisələrində təlimin ilk günlərindən əsası qoyulur. Əmək, bacarıq və vərdişləri məhz əmək tərbiyəsi vasitəsilə həyata keçirilir. İnsanların əməyə hazır şəkildə formalaşdırılması birinci həyati zərurətdir. İnkişaf etmiş demokratik cəmiyyət tələb edir ki, böyüyən nəsl əmək əsasında tərbiyə alsın, hələ kiçik yaşlarından quruculuq və yaradıcılıq fəaliyyətində iştirak etsinlər. Quruculuq işində əmək fəaliyyətində iştirak etməklə onlarda zəruri əmək bacarıq və vərdişləri tərbiyə edilsin. Əmək tərbiyəsi həm də insan şəxsiyyətinin, insanlarda zəruri əxlaqi keyfiyyətlərin formalaşmasında böyük əhəmiyyətə malikdir. Əmək prosesi özü onda iştirak edənlərin şəxsiyyətinə təsir göstərir, onlarda iradə, dözümlülük, dostluq, yoldaşlıq, əməkdaşlıq, kollektivçilik, qarşılıqlı yardım kimi əxlaqi keyfiyyətlər formalaşdırır, tənbəllik, məsuliyyətsizlik, tüfeylilik və s. kimi əxlaqi nöqsanları aradan qaldırır. Əmək tərbiyəsi sistemli və məqsədyönlü şəkildə təlim-tərbiyə müəssisələrində aparılır. Əmək tərbiyəsi müəllim və tərbiyəçinin rəhbərliyi altında böyüyən nəsldə, ümumiyyətlə insanlarda həyat üçün zəruri olan əmək, bacarıq və vərdişlərin, əməyə, əmək adamlarına məhəbbət hissi formalaşdırılması prosesidir. Ona görə də əmək tərbiyəsi, əmək təlimi və əmək tərbiyəsi olmaqla iki hissəyə ayrılır. Əmək təlimi xüsusi əmək dərslərində aparılır. Bu dərslərdə əmək fəaliyyətinin maddi istehsal prosesi haqqında zəruri elmi məlumatlar verlir, müvafiq bacarıq və vərdişlər formalaşdırlır. Birinci sinifdən başlayaraq uşaqlar əmək dərslərində əməyə hazırlanırlar. Orta ümumtəhsil məktəblərində əmək təlimi xüsusi proqram əsasında aparılır. Bu proqram təhsil nazirliyində təsdiq edilir, respublikanın bütün məktəbləri üçün eyni və zəruri olub bütün siniflər üzrə əmək təliminin məzmununu əhatə edir. Kiçik siniflərdə əmək təlimi əsasən öyrədici xarakter daşıyırsa, yuxarı siniflərdə artıq yeniyetmə və gənclər məhsuldar əməkdə ihtirak edirlər. Beləki, IX-XI siniflərdə yeniyetmələr istehsalat təcrübələrində istehsalın müəyyən sahəsində məhsuldar əməkdə bilavasitə iştirak edir, məhsul istehsal edir, öz əməklərinin bəhrəsini görürlər. Orta məktəblərdə əməyə düzgün və şüurlu münasibət tərbiyə edilməsi imkanları genişdir. Buna uşaq və yeniyetmələrin təlim əməyi, əmək dərsləri ictimai-faydalı işlərdə iştirakı və s. aid etmək olar. Səmərəli təşkil olunması təlim prosesində tərbiyə olunanlar əməyə alışır, biliklərinin qiymətləndirilməsi ilə əməklərinin nəticəsini görür, əməyi sevir, kiçik yaşlarından ona hazırlanır. İstənilən şəraitdə əmək təlim işi ilə əlaqələndirilməlir; bu həm əməyi, həm də təlimin şüurluluğunu təmin edir. Kənd təsərrüfatına aid təcrübələr zamanı aqrotexniki üsullardan, üzvi və mədəni kübrələrdən vaxtında və yerində istifadə edilir, kənd təsərrüfatı maşınları işlədilir. Bu zaman müəllim uşaq əməyinin elmiliyini, elmlə təcrübəni əlaqələndirməyi tərbiyə olunanların diqqət mərkəzinə gətirməlidir. Əmək tərbiyəsi müəyyən pedaqoji tələblər əsasında aparılır. Bunları aşağıdakı şəkildə təsnif etmək olar: -
böyük) iştirak elə şəkildə qurulmalıdır ki, bu prosesdə iştirak edən hər kəs əməyinin nəticəsini görərkən özünü cəmiyyət üçün faydalı şəxs hesab edə bilsin. Əməyinin nəticəsinin əhəmiyyətini dərk etsin, bununla fərəhlənsin. Qarşıya çıxan əmək çətinliklərindən qorxmasın, bu çətinliyi aradan qaldırmaq istiqamətlərini arasın.
-
Əmək uşağın yaşına, gücünə uyğun qurulmalıdır. Bu tələb əmək proqramlarında öz əksini tapır. Əmək təlimi uşaqların fiziki, intellektual, psixoloji inkişaf səviyyəsinə uyğun qurulur. Əməyin bütün sahələrində, yəni təlimdənkanar ictimai-faydalı və digər tədbirlərdə bu tələb nəzərə alınmalıdır. Bu tələb həmçinin mədəniyyət müəssisələrində təşkil edilən əmək fəaliyyətlərində, texniki və yaradıcı, tikişçilik və s. dərnəklərin təşkilində də nəzərə alınır. Bu müəssisələrdə təşkil edilən yaradıcı əmək fəaliyyəti zehni əməklə fiziki əməyi birləşdirməli, iştirakçıların yaradıcılıq qabiliyyətlərini inkişaf etdirməli, onlarda yeni əxlaqi keyfiyyətlər formalaşdırmalı, özünətəhsili stimullaşdırmalıdır. -
alətlər, görülən işlər onların əzələlərini inkişaf etdirib, möhkəmləndirməlidir. İş şəraiti elə qurulmalıdır ki, bədəninin quruluşu, qaməti, mütənasibliyi, görmə qabiliyyəti və s. düzgün inkişaf etsin. -
yeniyetmələrdə əmək adətləri formalaşdırmaq üçün onların hər gün əmək fəaliyyətində iştirak etməsini təmin etmək lazımdır. Yaradılmış əmək adətləri isə böyüyən və inkişaf edən insanı əməyə psixoloji cəhətdən hazırlayır, onlarda ictimai fəallıq formalaşdırır. -
olunanlarda müvafiq əmək vərdişləri, fərdi məsuliyyət formalaşdırır, iradəni inkişaf etdirib möhkəmləndirir. Kollektiv əməkdə isə bu cəhət kollektiv səylə birləşir, ictimai əhəmiyyət kəsb edir, daha səmərəli şəkil alır. Kollektiv əməkdə əsas cəhət onlan ibarətdir ki, ümumi əmək kollektiv üzvləri arasında bölüşdürülür, kollektiv üzvləri fəaliyyət baxımından bir-birindən asılı olur, kollektiv əməyin müvəffəqiyyətli nəticəsi hər fərdin əməyindən asılı olması hər fərdin məsuliyyətini birə-iki artırır, onlar daha diqqətli olmağa çalışırlar. Əgər fərdi əmək zamanı fərd yalnız öz işinin nəticəsi üçün məsuliyyət daşıyırsa, kollektiv əmək zamanı isə bütün kollektivin əməyi üçün məsuliyyət daşıyır. -
Əməyin müxtəlif növləri mövcuddur. Ailədə özünəxidmət əməyinin əsası qoyulur, məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri və təhsil müəssisələrində davam etdirilir. Həmçinin özünəxidmət əməyi bütün istehsal müəssisələri, fəaliyyətin bütün sahələrində mövcuddur və hər kəsdən tələb olunan zəruri fəaliyyət növlərindən biridir. Əməyin bu növünə gigiyenik qaydalar, şəxsi əşyaları, dərs və iş ləvazimatlarını təmiz və səliqəli saxlamaq və s. aiddir. Özünəxidmət əməyi ictimai- faydalı əməyin ilk mərhələsidir. Özünəxidmət əməyi şagirdin, tələbənin, işçinin bilavasitə özü, iş yeri, ailəsi, onu əhatə edən mikromühitlə bağlıdır. İctimai-faydalı əmək isə cəmiyyətin xeyrinə pulsuz əməkdir. Əməyin bu növü rayon, şəhər üzrə keçirilən kampaniya xarakterli fəaliyyət növüdür. Nəticəsində maddi nemət əldə edilən fəaliyyət məhsuldar əmək adlanır. Bu fəaliyyətin ən geniş forması olub. Əvvəli ümumtəhsil məktəblərindən başlanır. Əmək dərslərində uşaq və gənclər müxtəlif məişət əşyaları (stol, stul və s. əmək alətləri) düzəldir, məktəbyani sahələrdə müxtəlif kənd təsərrüfatı məhsulları yetişdirir və s. məhsuldar əmək sahələrində çalışırlar. Mədəniyyət müəssisələrində isə müxtəlif dərnəklərdə bu və ya digər əmək sahəsini öyrənməklə maddi məhsul istehsal edirlər. Məsələn texniki dərnəklərdə texniki sahədə yaradıcılıq işlərini tətbiq edərək, yeni texniki vəsait hazırlanır və sınaqdan keçirilir. Bu isə yeni texniki tərəqqilərinin əmək məhsuldarlığının artırmasının əsası və ya vasitəsi olur. İslah əmək koloniyalarında müxtəlif növ əmək fəaliyyətlərindən xüsusi tərbiyə vasitəsi kimi istifadə edilir. Burada yeniyetmə və gənclərə həm müxtəlif peşələr öyrədilir, məhsul istehsal edilir, həm də bu prosesdə yeniyetmə və gəncdə digər əxlaqi keyfiyyət formalaşdırılır. Əmək tərbiyəsinin məzmunu müxtəlif təlim-tərbiyə müəssisələri üçün müvafiq nazirliklər və baş idarələr tərəfindən müəyyən edilir. Məsələn, orta ümumtəhsil məktəblərində əmək tərbiyəsi məktəblərin tərbiyə edilməsinin nümunəvi məzmununda göstərilir. Bu proqramda I sinifdən başlayaraq XI sinifə qədər hər sinif üzrə (yəni ayrı-ayrı siniflər üzrə) əmək bacarıq və vərdişləri, mənimsədiləcək biliklərin konkret məzmunu verilmişdir. Əmək tərbiyəsinin gənclərin peşə yönümü sahəsində də əhəmiyyətli rolu vardır. Peşə – xalq təsərrüfatının bu və ya digər konkret bir sahəsinə aid bilik, bacarıq və vərdişlərə yiyələnmədir, həmin sahədə fəaliyyətə qoşula bilmək üçün yiyələnmiş zəruri əmək keyfiyyətləridir. Peşə yönümü isə yeniyetmə və gənclərin peşə seçməsi üçün ali məktəb və ictimayyətin həyata keçirdiyi xüsusi tədbirlər sistemidir. Yeniyetmə və gənclərin peşə marağının öyrənilməsi, qabiliyyətlərin müəyyənləşdirilməsi, peşələrə aid məlumat, peşəyə aid bilik, bacarıq və vərdişlər, seçilmiş peşə üzrə işə düzəlmə, peşəyə uyğunlaşma, yenidənoriyentasiya və s. peşə yönümünün məzmununu təşkil edir. Peşə maarifi, peşə məsləhəti, peşə təmayülü peşə yönümünün komponentləri hesab edilir. Peşə yönümü yeniyetmə və gənclərin peşə nöqteyi-nəzəridən öyrənilməsindən başlayaraq yenidən oriyentasiyasına qədər olan bütün işlər sistemini əhatə edir. Peşənin səhv seçilməsi, peşə üzrə yenidən iş aparılaraq qabiliyyətə uyğun peşə seçilməsi prosesi yenidənoriyentasiya adlanır. Peşə ilə ixtisas məfhumu bir-birinə oxşar olsa da hər məffhumun öz mahiyyəti vardır. Peşə daha geniş anlayış olub, bir neçə ixtisası əhatə edir və s. Məsələn, müəllimlik peşəsi fənlərin tədrisi üzrə bir neçə ixtisasları əhatə edir. Mühəndislik peşəsi fəaliyyət sahələrinə görə çoxlu ixtisasları əhatə edir. Peşə seçilməsində əsas məsələ xalq təsərrüfatının müasir dövrdə tələblərini nəzərə almaqdır. Peşəyə istiqamətləndirmədə həm müasir sənayenin inkişafı, onun tələbləri, həm də ölkənin inkişaf prespektivləri, dövlətin və xalqın mənafeyi nəzərə alınmalıdır. Bu prosesdə həmin məsələlər yüksək vətəndaşlıq hissi əsasında həyata keçirilir. Peşəyə istiqamətləndirmə işində həmçinin istehsal və qeyri-isehsal sahələrinin mahiyyətinin açılması, fəaliyyət növləri haqqında məlumat verilməsi də əhəmiyyətli yer tutur. Peşəyə istiqamətləndirmə orta ümumtəhsil məktəblərdə yuxarı siniflərdə aparılır. Mədəniyyət müəssisələrində isə peşə yönümünün səmərəli aparılması işinə daha geniş imkan vardır. Bu müəssisələrdə nəzəri işlə əməli iş əlaqəli, əyani şəkildə aparılır. Beləki, yeniyetmə və gənclər asudə vaxtlarında öz marağına görə dərnəklərdə birləşir. Bu dərnəklər və digər işlər vasitəsilə gənclər həmin fəaliyyət prosesində bilavasitə məşğul olur, fəaliyyətin əsas məğzi ilə tanış olur. Seçdiyi və ya seçəcəyi peşənin sirlərini öyrənir və bu işlə öz imkanlarını, bu fəaliyyət növündə çalışa biləcəyini şüurlu surətdə dərk edir. Bu zaman artıq peşələr haqqındakı romantika reallaşır, yeniyetmə və gənclər həmin peşəyə şüurlu yanaşırlar.
1.Əmək tərbiyəsinin vəzifələri. 2.Müasir dövrdə əmək tərbiyəsinə verilən tələblər. 3.Əməyin elmi əsasları haqqında.
|