Diakritik işarə (diacritical sign)- hərfin yanında həmin hərfin başqa cür oxunması
məqsədilə istifadə olunan işarədir. Diakritik işarə hərfə birləşdirilə və ya ondan ayrı verilə
bilər. Məsələn, Latın əlifbasının S hərfi müxtəlif dillərin əlifbasında diakritik işarə ilə işlənir.
Çex əlifbasında S və Š qrafemləri vardır. Birinci qrafem (s) foneminə uyğun gəlirsə, diakritik
işarənin əlavə olunması nəticəsində alınmış Š qrafemi (sh) foneminə uyğun gəlir. Azərbaycan
əlifbasında S qrafeminə başqa diakritik işarə əlavə edilsə də (Ş) hərfin uyğun gəldiyi səs
əvvəlki kimi qalmışdır. Nəzərdən keçirilmiş nümunələrdə diakritik işarə hərflə birləşir.
Diakritik işarənin hərfin yanında ona birləşmədən ayrıca işlənən formaları da çoxdur.
Belə işarələrin hərfin üzərində qoyulması daha geniş yayılmışdır:
þ , Ö, È, j, ü, i, ĉ, Ĭ, Ÿ və s.
Əlifbalarda istifadə olunan əsas diakritik işarələr aşağıdakılardır: -, ..,V,\
Ərəb əlifbasında diakritik işarələr sayca çoxluq təşkil edir. Bu əlifbada daha çox
nöqtələrdən istifadə olunur. Nöqtələr hərflərin üstündə və altında yerləşdirilir. Fərqləndirmə
üçün 1, 2, 3 nöqtədən istifadə edilir. İki və üç nöqtənin yerləşdirilmə formaları müxtəlifdir: /./,
/../, / :. /. Məsələn, ﺫ
ﺗ
ش
ي
və s. Ərəb əlifbasındakı digər diakritik işarələrdən təşdid sukun,
həmzə, məddə, vəslə, habelə saitləri göstərmək üçün istifadə edilən bir sıra başqa diakritik
işarələr vardır.
Diakritik işarələrdən başqa, dildə
durğu işarələri də istifadə olunur. Lakin diakritik
işarələrdən fərqli olaraq, durğu işarələri yazıda tamamilə başqa funksiyaları yerinə yetirir.
Durğu işarələri (punctuation marks) - yazılı nitqdə nitqin deklamasiya-psixoloji
parçalanmasının, eləcə də nitqin morfoloji vasitələrlə, müxtəlif sistemli dillərdə istifadə olunan
söz sırası ilə fərqləndirilə bilməyən sintaktik məzmun baxımından bölünməsinin göstərilməsi
məqsədi ilə işlədilən işarələrdir. Durğu işarələri universal sistem təşkil edir, müxtəlif dillərdə
eyni səciyyə daşıyır. Ona görə də əlifba islahatları, əlifbanın dəyişdirilməsi bir qayda olaraq
durğu işarələrinin tərkibinə təsir göstərmir.
Beləliklə, yuxarıda qeyd olunanları ümumiləşdirməklə belə nəticəyə gəlmək olar ki,