20- ci illərində pozitivizmin üçüncü tarixi forması - neopozitivizm yarandı. Onun görkəmli
nümayəndələri M.Şlik, R.Karnap, Q.Reyxenbax, L.Vitgenşteyn və
başqalarıdır. Neopozitivistlər iddia edirlər ki, fəlsəfənin müstəqil tədqiqat
obyekti yoxdur. Neopozitivizmi Qərbdə
çox vaxt analitik fəlsəfə də adlandırırlar . Onu məntiqi pozitivizm və linqvistik fəlsəfə təmsil edir.
Yeni pozitivistlərin fikrincə fəlsəfə reallığı öyrənən elm deyildir. O heç
idrak nəzəriyyəsi də deyildir. Neopozitivizmə görə
fəlsəfə təbii və süni dillərin məntiqi təhlili ilə bağlı olan xüsusi fəaliyyət sahəsidir . Təsadüfi
deyildir ki, neopozitivizmin ilk variantı məntiqi pozitivizm adlanırdı. Bu
tə‟lim göstərir ki, adi dil çoxlu yanlışlıqlar və uydurma problemlər yaradır.
Onlardan azad olmaq üçün ideal dil formalaşdırmaq lazımdır. Bu dil heç
bir qeyri-müəyyənliyə yol verməməlidir. Belə dil riyazi məntiqin dilidir.
Məntiqi pozitivizm dildə olan
bütün cümlələri üç yerə ayırırdı : antielmi,
elmdən kənar və elmi cümlələr.
Birinci qrupa heç bir mə‟nası olmayan
cümlələr daxildir (məsələn: Ay dördkünc formada artırır). Belə cümlələri
nə təkzib etmək, nə də təsdiq etmək mümkün deyildir. Buna görə də onlar-
dan yaxa qurtarmaq lazımdır.
Ikinci qrupa daxil olan cümlələrin mə‟nası
vardır,
lakin
onları
faktlarla
yoxlamaq
qeyri-mümkündür.
Neopozitivistlərin fikrincə ənənəvi fəlsəfənin ifadə etdiyi cümlələrin
əksəriyyəti bu qəbildəndir (məsələn, «Dünyada hərəkət edən materiyadan
başqa heç nə yoxdur»). Belə cümlələrdəki anlayışları faktlarla tutuşdurmaq
qeyri-mümkündür. Odur ki, onları elmdən kənarlaşdırmaq lazımdır.
Üçüncü qismə prinsipcə təcrübi, faktiki yoxlanıla bilən cümlələr daxildir
(məsələn, «Su 100 S
0
- dərəcə temperaturda qaynayır»). Yalnız belə
cümlələr elmi mə‟na kəsb edir. Onlar həqiqi və ya yalan ola bilir. Belə
cümlələrdə xəbər mübtəda da olmayan nə isə yeni bir şeyi ifadə edir
(Məsələn, «Bu dəmir parçası maqnitlidir»). Neopozitivistlərə görə yuxarıda
göstərilən sintetik cümlələr ilə yanaşı elmdə
