insanın ruhu onun bədəni ilə birlikdə ölür, çünki fiziki bədən kimi o da atomlardan təşkil olunmuşdur. Lakin o göstərirdi ki,
ölümdən qorxmaq lazım deyildir, çünki nə qədər ki, biz varıq ölüm yox-
dur, ölüm gəldikdə isə artıq biz olmayacağıq. Bu mə‟nada o göstərirdi ki,
həm canlılar üçün, həm də ölülər üçün ölüm mövcud deyildir.
Ellin- roma dövrü fəlsəfəsində stoisizm cərəyanı (e.ə. III əsrdən
eramızın III əsri) geniş yayılmışdı. Erkən stoiklər (Zenon, Kleanf və Xri-
silp) son stoiklər isə (Plutarx, Siseron, Seneka, Mark Avreliy) olmuşlar.
Stoiklər də xoşbəxt həyata nail olmağı əsas məqsəd hesab edirdilər. Onlar
buna çatmağın yolunu təbiətlə ağıllı, normal münasibətlər yaratmaqda
görürdülər. Bu fəlsəfi tə‟lim əxlaqi azadlığı və ehtiraslardan yaxa
qurtarmağı təbliğ edirdilər. Stoisizmin nümayəndələri taleyə inanırdılar.
Göstərirdilər ki, talenin verdiyi sevinc və kədəri sakitliklə qarşılamaq
lazımdır.
Son ellinizm dövründə
Plotinin (204- 270) adı ilə bağlı olan
neop- latonizm fəlsəfi tə‟limi xüsusi yer tuturdu. Plotinə görə, ən yüksək subs-
tansiya ilahi
Ilk Vahid adlanır. Dünyadakı bütün mövcudatlar pillə- pillə
həmin vahiddən yaranır. Ilk növbədə Ağıl (Nus), sonra Ruh meydana
gəlir. Bizim
gördüyümüz dünya, təbiət ruhun emanasiyasıdır . Plotinin
ideyaları sonralar qərbdə və şərqdə neoplatonçuluq adı ilə xeyli
yayılmışdı. Plotin bir sıra maraqlı fikirlər də söyləmişdir (varlığın müxtəlif
pillələrinin müvafiq dəyərləndirilməsi, ali varlığın yaradıcı başlanğıc kimi
qəbul edilməsi, varlığın yüksək növünün emanasiya vasitəsilə aşağı növü
yaratması ideyası və s.).
Bütövlükdə antik dövrün fəlsəfəsi ilə qısa tanışlıq göstərir ki,
burada fəlsəfi dünyagörüşünün bir çox məsələləri irəli sürülmüş və
