Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001

təbiət biliklərinə, birinci növbədə isə mexanikaya oriyentasiyası təşkil 
edir
. Holbaxın, Helvetsinin Lametrinin dünya, insan və idrak haqqında 
təsəvvürlərinin əsasını dünyanın mexaniki mənzərəsi təşkil edirdi. 
XVIII əsr fransız mütəfəkkirlərinin irəli sürdüyü mütərəqqi ideyalar 
sonralar digər ölkələrdə maarifçiliyin yayılmasında əhəmiyyətli rol 
oynamışdı. 

---

94 
VII FƏSIL 
KLASSIK ALMAN FƏLSƏFƏSI 
 
1. Kantın fəlsəfəsi 
Fəlsəfi fikir tarixini klassik alman fəlsəfəsindən kənarda təsəvvür 
etmək qeyri- mümkündür. O qısa müddətdə (təxminən bir əsr) mövcud 
olmasına baxmayaraq fəlsəfi fikir xəzinəsinə qiymətli töhfələr vermişdir. 
Tarixin fəlsəfi təhlili, inkişaf nəzəriyyəsi, dərk edən subyektin fəallığı və 
sair problemlər məhz klassik alman fəlsəfəsi tərəfindən uğurla həll 
edilmişdir. Klassik alman fəlsəfəsi XVIII əsrin II yarısından başlanır. Bani-
si I.Kant (1724- 1804) hesab olunur. Onun fəlsəfi yaradıcılığı iki 
mərhələyə ayrılır: 
Birinci mərhələ, 
təxminən 1770- ci ilə qədər davam 
edir. Bu tənqidə qədərki mərhələ adlanır. Bu dövrdə Kant əsas diqqətini 
təbiətşünaslıq məsələlərinə, dünya binasının yaranması və təşkili 
problemlərinə yönəltmişdi. O belə bir mühüm elmi nəticəyə gəlmişdi ki, 
Kainat ilk qaz dumanlıqlarından təbii yolla yaranmışdır. Beləliklə də o 
dünyanın dinamik, təkamülü mənzərəsini yaratmağa cəhd edənlərdən biri 
olmuşdur. 
Ikinci- 
tənqidi mərhələ, 70- ci illərdən başlayaraq Kantın 
ömrünün sonunadək davam etmişdir. Bu mərhələdə Kant idrak nəzəriyyəsi, 
insan və əxlaq problemlərini geniş tədqiq etmişdir. Bu vəzifəni o aşağıdakı 
üç əsərində yerinə yetirmişdir: «Xalis
 
zəkanın tənqidi» (1781), «Praktiki 
zəkanın tənqidi» (1786), «Mühakimə qabiliyyətinin tənqidi» (1790). 
Kantın ən böyük xidmətlərindən biri onun tərəfindən